Dodano: 02.05.10 - 15:58 | Dział: Ciekawe miejsca - Pamięć, Historia

KrakĂłw

Miasto połoĹźone nad Wisłą, drugie w kraju – po Warszawie – pod względem liczby mieszkańcĂłw i pod względem powierzchni. Jedno z najstarszych miast Polski, ponad tysiącletniej historii. KrakĂłw posiada wartościowe zabytki architektury, działa w nim wiele instytucji i placĂłwek kulturalnych. W przeszłości KrakĂłw był stolicą Polski i siedzibą polskich krĂłlĂłw. Jest stolicą wojewĂłdztwa małopolskiego oraz historycznej Małopolski, a takĹźe centralnym ośrodkiem metropolitalnym aglomeracji krakowskiej…

Po unii polsko-litewskiej i powstaniu Rzeczypospolitej Obojga NarodĂłw KrakĂłw znalazł się na uboczu wielkiego państwa. Sejmy i elekcje nowych monarchĂłw odbywały się pod Warszawą, połoĹźoną mniej więcej w połowie drogi między stolicami Korony i Litwy. Od 1596 rozpoczął się proces przenoszenia dworu krĂłlewskiego Zygmunta III Wazy z Krakowa do Warszawy, zakończony ok. 1611 r. Nie miał miejsca jednakĹźe akt formalnego przeniesienia stolicy. Katedra na Wawelu pozostała miejscem koronacji oraz pochĂłwku krĂłlĂłw Polski, zaś KrakĂłw – stołecznym i krĂłlewskim miastem. Nawet w czasach późniejszych wezyr turecki Kara Mustafa, pisał w korespondencji do związanego z Wilanowem Jana III Sobieskiego: "zniszczę TwĂłj KrakĂłw...".

Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej rozpoczął się upadek Krakowa. Zniszczenia wojenne mocno nadszarpnęły pozycję miasta i zahamowały jego rozwój. Po raz pierwszy Kraków został zniszczony przez obce wojska w 1655, podczas "potopu szwedzkiego" (przedmieścia ucierpiały jednak mocno już w 1587, podczas próby zdobycia miasta przez arcyksięcia Maksymiliana Habsburga). W latach 1656-1657 miało miejsce kolejne oblężenie miasta, bronionego wówczas przez Szwedów.

W XVIII w. KrakĂłw był zdobywany przez wojska pruskie, szwedzkie, austriackie i rosyjskie. 24 marca 1794 na rynku krakowskim przysięgę Narodowi złoĹźył naczelnik Tadeusz Kościuszko rozpoczynając tym samym powstanie. Po III rozbiorze Polski KrakĂłw zajęli Austriacy. Aleksander RoĹźniecki – dowĂłdca kawalerii uczestnicząc w wojnie austriacko-polskiej, począwszy od Raszyna, z oddziałem – forpocztą, dotarł do Krakowa 14 lipca 1809 r. (dzień przed ks. Poniatowskim) i przełamał ostatni opĂłr AustriakĂłw przed zwycięskim wkroczeniem księcia. 14 paĹşdziernika 1809 r., na mocy traktatu z SchĂśnbrunn, KrakĂłw i PodgĂłrze zostały przyłączone do Księstwa Warszawskiego jako stolica departamentu. W latach 1815-1846 stanowił stolicę niewielkiego powierzchniowo, formalnie niepodległego państwa – Rzeczypospolitej Krakowskiej. W tym okresie rozpoczęła się gruntowna modernizacja i przebudowa miasta, ktĂłre wciąż tkwiło w średniowiecznym układzie urbanistycznym. Zburzono większość murĂłw miejskich, zasypano fosę, na miejscu ktĂłrej powstał park – Planty. Po powstaniu krakowskim, zorganizowanym przeciwko dominacji austriackiej, miasto zostało w 1846 r. zaanektowane przez Austrię, w ktĂłrej granicach pozostawało aĹź do 1918. Nazwę Rzeczpospolita Krakowska zastąpiono nową: Wielkie Księstwo Krakowskie. Odtąd cesarz austriacki uĹźywał tytułu Wielki Książę Krakowa.
W 1850 wielki pożar zniszczył ok. 10% powierzchni miasta.
W 1915 nastąpiło połączenie Krakowa z PodgĂłrzem, miastem załoĹźonym w 1784 na przeciwległym brzegu Wisły. W dwudziestoleciu międzywojennym, tuĹź po odzyskaniu niepodległości, polskie władze centralne uznały wawelski zamek za gmach reprezentacyjny Rzeczypospolitej, oddany do uĹźytku Naczelnika Państwa, a następnie dla Prezydenta RP – uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r., zespół urbanistyczny na Wawelu stał się jedną z oficjalnych Rezydencji Prezydenta Polski. Do dzisiaj zachował się apartament Prezydenta RP Ignacego Mościckiego.
Wojska niemieckie zajęły miasto 6 dni po rozpoczęciu II wojny światowej. W czasie okupacji hitlerowskiej funkcjonowało ono jako stolica Generalnego Gubernatorstwa.

W okresie powojennym miał miejsce silny rozwój terytorialny i ludnościowy miasta. W 1951 przyłączono do Krakowa Nową Hutę, która według pierwotnych planów miała stanowić oddzielne miasto. Do dzisiaj jednym z historycznych miejsc w tej dzielnicy jest Plac Ratuszowy, gdzie w zamysłach budowniczych "socjalistycznego miasta" miała zostać wzniesiona ta instytucja. Od 1 stycznia 1957 do 31 maja 1975 miasto Kraków stanowiło oddzielne samodzielne województwo.
Powszechnie używany jest historyczny podział miasta z lat 1951-1973 na 6 dzielnic administracyjnych: Stare Miasto, Zwierzyniec, Kleparz, Grzegórzki, Podgórze, Nowa Huta lub podział na 4 dzielnice, obowiązujący od 1973: Śródmieście, Podgórze, Krowodrza, Nowa Huta.
W Krakowie nazwy dzielnic pochodzą w większości od nazw miast, wsi, jurydyk, folwarków, osad itp., tworzących kiedyś oddzielne jednostki osadnicze a na przestrzeni wieków włączanych w granice administracyjne miasta. Znajdują się tu liczne placówki oświatowe, w tym: 187 przedszkoli, 162 szkoły podstawowe, 50 gimnazjów, 31 liceów ogólnokształcących, 27 zespołów szkół zawodowych, 23 szkoły wyższe, 20 instytutów, 7 szkół muzycznych oraz placówki oświatowe innego typu. W Krakowie istnieje 11 dużych teatrów oraz szereg mniejszych, często wystawiających swoje sztuki w małych nastrojowych piwniczkach.
Kraków jest jednym z najbogatszych w zbiory muzealne miast Europy Środkowej. Znajduje się tu wiele placówek muzealnych, a kolejne są wciąż planowane i mają powstać w najbliższych latach.
Obecnie Kraków jest jednym z najpopularniejszych miejsc na świecie. W czerwcu 2007 Kraków obchodził 750 rocznicę lokacji miasta.
Pomimo coraz większej kosmopolityzacji, pozostaje nadal depozytariuszem polskiego godła. Jako jedyne miasto w Polsce ma prawo używać w herbie godła Państwa Polskiego. Taka możliwość, według symboliki heraldycznej, przysługuje jedynie miastom stołecznym.
Największą atrakcją turystyczną Krakowa jest Wawel, wzgórze na którym znajduje się dwa kluczowe zabytki: Zamek Królewski oraz Katedra Wawelska. Zamek Królewski jest niewątpliwie najsłynniejszym zamkiem w Polsce. Jest to zabytek z epoki renesansu. Katedra Wawelska natomiast, jest największą renesansową świątynią w Polsce.
Na rynku głównym i wokół niego skupia się dużo ważnych zabytków Krakowa. Znajdują się tam m.in. Sukiennice, Ratusz, Kościół Mariacki, Kościół Św. Wojciecha, pomnik Adama Mickiewicza, Brama Floriańska, Barbakan oraz mnóstwo zabytkowych kamienic

18 kwietnia 2010 roku w Kościele Mariackim odbyła się uroczystość pogrzebu zmarłego tragicznie prezydenta Polski Lecha Kaczyńskiego wraz z jego żoną Marią, których trumny następnie pochowano w jednej z krypt Katedry na Wawelu.

Oprac: ZS (Źródło: Wikipedia - Zdjęcia w tekście: www.fotokrakow.com )



..............................................................................................................................

(foto - KWORUM)