Dodano: 19.11.10 - 18:52 | Dział: Co w prasie piszczy

Orły dla koterii

Wzorem Sasów i Stanisława Augusta, prezydent Komorowski nadaje Ordery Orła Białego swoim przyjaciołom i znajomym.

“Ku końcu panowania Augusta III zagęściły się ordery, ktĂłre graf BrĂźhl, minister krĂłlewski, pod przykrywką wycieńczonych wojną pruską skarbĂłw krĂłlewskich przedawał, od moĹźnych i pragnących tej błyskotki biorąc po dziesięć i więcej tysięcy złotych czerwonych: wszakĹźe gdy ten towar wielkiego pokupu nie miał, a żądza pieniędzy, jako rzeczy najlepszych na świecie, w ministrze rosła – spadła duĹźa cena: moĹźna było na ostatku dostać order za tysiąc jeden i mniej czerwonych złotych. (…) Dawano go teĹź i darmo osobom wziętym u dworu i aplikującym się (zasługującym się): kiedy za otrzymanie go nic płacić nie trzeba było, tylko za walor (tj. wartość) orderu, ktĂłrego taksa była sto dwadzieścia czerwonych złotych, lubo nie miał tyle waloru wewnętrznego, będąc tylko kawałkiem złota, choćby dwadzieścia czerwonych złotych ważącym, z jednej strony biało poszmelcowanym i ośmią dyjamencikami małymi obłoĹźonym, co wszystko i z rzemieślnikiem nie wynosiło więcej nad czerwonych złotych sześćdziesiąt”.
Tak w swoim pamiętniku ksiądz Jędrzej Kitowicz opisywał “politykę orderową” przedostatniego krĂłla Polski. Rzeczywiście, w czasach Augusta III Order Orła Białego – juĹź wĂłwczas najwyĹźsze polskie odznaczenie – stał się towarem w rękach krĂłlewskiego wielkorządcy BrĂźhla. Ale przez całe XVIII stulecie Ăłw order traktowano wyłącznie utylitarnie. ZarĂłwno twĂłrca tego odznaczenia (w 1705 r.), August II Mocny, jak i jego syn, a następnie Stanisław August Poniatowski nadawali Order Orła

Białego niemal wyłącznie swoim stronnikom, czyli magnatom należącym do popierającej krĂłla koterii – a takĹźe waĹźnym urzędnikom rosyjskim, ktĂłrzy gwarantowali trwałość władzy tych monarchĂłw. Ot, weĹşmy Stanisława Augusta, ktĂłry juĹź w dniu swojej koronacji udekorował Orderami Orła Białego trzy osoby: swojego brata, późniejszego prymasa Michała Poniatowskiego, księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego, ktĂłry przewodził “Familii”, czyli stronnictwu, ktĂłre wyniosło do władzy nowego krĂłla, a takĹźe Mikołaja Repnina, rosyjskiego ambasadora w Rzeczypospolitej. W następnych latach panowania Poniatowskiego na najwyĹźsze odznaczenia teĹź mogły liczyć tylko osoby blisko związane z dworami – warszawskim i petersburskim.

Od tego czasu minęły ponad dwa wieki, lecz obyczaje w Polsce najwyraĹşniej tak szybko się nie zmieniają. Trudno bowiem nie przypomnieć sobie naszych “oświeconych” władcĂłw, gdy dowiadujemy się, komu prezydent Bronisław Komorowski przyznaje Ordery Orła Białego. W przeddzień Święta Niepodległości zaszczyt ten stał się udziałem Adama Michnika, Aleksandra Halla, Jana Krzysztofa Bieleckiego i biskupa Alojzego Orszulika.

Zawsze z Hallem

Najłatwiej wytłumaczyć obecność w tym gronie Halla, moĹźna go bowiem nazwać akuszerem kariery politycznej Komorowskiego. Obecny prezydent sam przyznaje, Ĺźe wiosną 1989 r. był jeszcze radykalnym antykomunistą, przeciwnikiem porozumień przy “okrągłym stole” i wyborĂłw kontraktowych. Ale gdy we wrześniu tego samego roku powstał rząd Mazowieckiego, w jego składzie – jako minister ds. współpracy z partiami i stowarzyszeniami – znalazł się Aleksander Hall, ktĂłry zaproponował Komorowskiemu funkcję dyrektora swojego gabinetu, a tak naprawdę “człowieka do specjalnych poruczeń”. Komorowski propozycję przyjął i bardzo szybko z radykała zmienił się w rzecznika polityki “umiaru”. Z ramienia rządu pacyfikował (takĹźe przy pomocy milicji) okupacje budynkĂłw publicznych, ktĂłre organizowała KPN żądając wyjścia wojsk sowieckich z Polski. Bronił teĹź Muzeum Lenina w Poroninie przed gĂłralami, ktĂłrzy chcieli je zlikwidować w czasie, gdy premier Mazowiecki jechał z wizytą do Moskwy.

Jak wspomina Ryszard Czarnecki, w tym czasie Komorowski miał ochotę wstąpić do nowo powołanego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, ale… stanowczo zabronił mu tego Hall. Obecny prezydent poszedł więc karnie do Unii Demokratycznej, ktĂłrej przewodniczącym został Mazowiecki, a wiceprzewodniczącym – Hall. I choć pod koniec 1992 r. ten ostatni opuścił UD, a Komorowski – mimo wahań – pozostał z Mazowieckim, to juĹź na początku 1997 r. znĂłw byli z Hallem w jednym ugrupowaniu: Stronnictwie Konserwatywno-Ludowym. Razem wspierali rząd Buzka, razem teĹź przeszli do Platformy Obywatelskiej, tyle Ĺźe Hall po tym, jak w 2001 r. nie zdobył mandatu poselskiego, porzucił czynną politykę i zajął się pisaniem książek historycznych. Polityką zajęła się za to jego Ĺźona, Katarzyna, zostając ministrem edukacji w obecnym rządzie.

Choć Aleksander Hall na co dzień raczej dystansuje się od działań Platformy (głównie z powodu swojej przyjaĹşni z usuniętym z PO prezydentem Sopotu Jackiem Karnowskim, ktĂłrego usilnie broni), w ostatnich wyborach prezydenckich nie omieszkał zaangaĹźować się w kampanię Komorowskiego, przystępując do jego Komitetu Honorowego i publikując na łamach “Gazety Wyborczej” teksty go popierające. Zgodnie więc z XVIII-wiecznym obyczajem, najwyĹźsze polskie odznaczenie naleĹźy mu się jak najbardziej.

Mentor Tuska

Bez wątpienia należy się także Janowi Krzysztofowi Bieleckiemu, choć z Komorowskim nie łączą go aż tak bliskie stosunki. Obecny prezydent był wprawdzie wiceministrem obrony w jego rządzie, lecz Bielecki to przede wszystkim przyjaciel i mentor Donalda Tuska, z którym zakładał Kongres Liberalno-Demokratyczny. Od czasu upadku rządu Suchockiej, w którym był ministrem ds. integracji europejskiej, były premier pozostaje w cieniu wielkiej polityki. Jako przedstawiciel Polski w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju w Londynie, a później wieloletni prezes banku Pekao SA, pozostawał w stałym kontakcie z Tuskiem, zaś po utworzeniu Platformy stał się jednym z jej zakulisowych liderów (to on namówił swoją koleżankę z Londynu, Hannę Gronkiewicz-Waltz, na karierę w PO!).

Od momentu utraty posady w Pekao SA, czyli od początku br., Bielecki przymierzany jest do róşnych stanowisk w rządzie i jego otoczeniu. W styczniu został przewodniczącym Rady Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, w marcu stanął na czele Rady Gospodarczej przy premierze. A mĂłwi się, Ĺźe moĹźe zostać wicepremierem lub szefem ktĂłregoś z waĹźnych resortĂłw. Na razie jednak zdumiewa liberalnych ekonomistĂłw swoimi wypowiedziami o potrzebie tworzenia duĹźych koncernĂłw narodowych kontrolowanych przez państwo, a takĹźe samokrytyką dotyczącą sprzedaĹźy polskiego sektora bankowego w obce ręce, co dziś uznaje za wielki błąd. Trudno powiedzieć, na ile te wyznania są szczere, a przede wszystkim – czy rząd, z ktĂłrym jest tak mocno związany, zamierza wyciągnąć z tego “nawrĂłcenia” jakieś konkretne wnioski. Gdyby tak się stało, niewątpliwie naleĹźałoby taką postawę nagrodzić. Ale czy od razu Orderem Orła Białego?

Michnik doczekał

Odznaczenie Adama Michnika nie ma juĹź tak osobistego wymiaru, ale urasta do rangi symbolu. Z relacji Pawła Śpiewaka wynika, Ĺźe naczelny “Gazety Wyborczej” miał zostać uhonorowany jeszcze w 2008 r., w 40. rocznicę wydarzeń marcowych. Prezydent Lech Kaczyński chciał mu przyznać drugie co do waĹźności odznaczenie, KrzyĹź Wielki Orderu Odrodzenia Polski, Michnik jednak odmĂłwił, żądając dla siebie najwyĹźszego orderu. Bronisław Komorowski nie czekał na jakąkolwiek rocznicę i odznaczył guru “salonu” juĹź na początku swej kadencji, czym nie tylko zrewanĹźował się za poparcie Michnika przed wyborami, ale i dopełnił swĂłj wizerunek wiernego syna udecji, tak mocno utrwalony nominacjami prezydenckich ministrĂłw i doradcĂłw.

Warto w tym kontekście przypomnieć, Ĺźe Michnik odegrał juĹź niemałą rolę w “polityce orderowej” III RP, suflując prezydentowi Kwaśniewskiemu listę swoich przyjaciół i znajomych, ktĂłrzy otrzymali Ordery Orła Białego: Kuronia, Modzelewskiego, Edelmana, Kołakowskiego, ks. Tischnera, Geremka, Balcerowicza, Skubiszewskiego, Kłoczowskiego, Kułakowskiego. Oczywiście Kwaśniewski mĂłgł odznaczyć takĹźe samego Michnika, lecz obaj najwyraĹşniej uznali, Ĺźe byłby to zbyt jaskrawy dowĂłd ich fraternizacji. Sprawę tego orderu pozostawiono więc następnym prezydentom – jak widać, słusznie przewidując, Ĺźe w końcu zostanie pozytywnie załatwiona.

Biskup z Magdalenki

O tym, Ĺźe Michnik moĹźe pełnić podobną rolę w “polityce orderowej” Komorowskiego, jak pełnił przy Kwaśniewskim, świadczy czwarty z przyznanych 10 listopada OrderĂłw Orła Białego. Otrzymał go bowiem emerytowany biskup łowicki Alojzy Orszulik, ale raczej nie ze względu na zasługi dla Kościoła lub niezłomność wobec władz PRL (jak wielu hierarchĂłw i księży odznaczonych przez prezydenta Kaczyńskiego). W latach 1988-1989 bp Orszulik odegrał waĹźną rolę w negocjacjach pomiędzy komunistami a częścią opozycji, m.in. brał udział we wszystkich spotkaniach w Magdalence i przy “okrągłym stole”. Wyniesienie bpa Orszulika na ten sam poziom, co kardynałowie Wyszyński, Glemp, Gulbinowicz i Deskur, arcybiskupi Tokarczuk i Majdański czy ks. Popiełuszko (wszyscy zostali odznaczeni Orderem Orła Białego), ewidentnie ma więc na celu nobilitację kościelnej asysty przy narodzinach III RP, co było planem Michnika juĹź od końca lat 70., gdy napisał głośną książkę “Kościół, lewica, dialog”. Dlatego naleĹźy się spodziewać, Ĺźe w najbliĹźszym czasie taki sam zaszczyt spotka pozostałych duchownych, ktĂłrzy uczestniczyli w rozmowach “magdalenkowych”: arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego i biskupa Bronisława Dembowskiego.

Pionierzy transformacji

Trudno się dziwić postawie, jaką zajęli członkowie Kapituły Orderu Orła Białego: Andrzej Gwiazda, Bogusław Nizieński i Jan Olszewski, rezygnując z uczestnictwa w tym gremium. Prezydent Komorowski zapowiedział bowiem, Ĺźe będzie przyznawał kolejne odznaczenia dla “osĂłb, ktĂłre pracowały w pierwszych rządach po transformacji ustrojowej 1989 r.”. Dodał przy tym, iĹź “nie potrafi sobie tego wytłumaczyć, jak mogło się zdarzyć, Ĺźe pomimo 20. rocznicy odzyskania przez Polskę wolności, niepodległości, demokracji, pomimo 20. rocznicy transformacji w Polsce, bardzo duĹźe grono wybitnych działaczy tamtego pierwszego pionierskiego okresu, z tych pierwszych czterech rządĂłw solidarnościowych, nie doczekało się Ĺźadnego odznaczenia, Ĺźadnego podziękowania w imieniu ojczyzny”.

Wynika z tego, iĹź Komorowski zamierza nadawać Ordery Orła Białego kolejnym członkom rządĂłw Mazowieckiego, Bieleckiego i Suchockiej (bo chyba raczej nie Olszewskiego?), w ktĂłrych sam był wiceministrem. Warto zauwaĹźyć, Ĺźe to najwyĹźsze odznaczenie otrzymali juĹź: premier Mazowiecki, wicepremier Balcerowicz, ministrowie Kuroń, Skubiszewski, Chrzanowski i Samsonowicz (ten ostatni takĹźe od obecnego prezydenta). Po Hallu i Bieleckim będą więc następni – głównie dawni koledzy Komorowskiego z UD i UW. Prezydent ma na to całe 5 lat. Ale w takim razie nie powinien zapomnieć o ludziach, ktĂłrym on i całe jego towarzystwo naprawdę zawdzięczają rządowe kariery: o generałach Jaruzelskim, Kiszczaku i Siwickim. A poniewaĹź mają oni juĹź swoje lata, prezydent musi się spieszyć. Adam Michnik z pewnością świetnie uzasadni przyznanie im OrderĂłw Orła Białego…

Paweł Siergiejczyk
Nasza Polska