Dodano: 12.12.15 - 21:33 | Dział: W kręgu wydarzeń

Wojna jaruzelska

Dobrze pamiętam ten dzień, choć minęły juĹź 34 lata. Ten niedzielny mroĹşny poranek i kilkuletni synek włączający o 9-ej rano telewizor a po chwili, zirytowany niepowodzeniem informował, Ĺźe telewizor znĂłw się zepsuł, prosi Ĺźeby coś zrobić, bo na ekranie zamiast Teleranka syczy tzw. kasza. Jak się chwilę później okazało, o północy Wojciech Jaruzelski ogłosił stan wojenny na terenie całego kraju i truł przez wiele dni w telewizji w kółko to samo, Ĺźe anarchia, Ĺźe to konieczność, Ĺźe powstała Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, nawoływał do spokoju i porzucenia złej „Solidarności”. Tak zaczęła się wojna Jaruzelskiego z polskim narodem, ktĂłry poczuł juĹź na własnej skĂłrze jak smakuje wolność i powoli wyzwalał się z komunistycznego uścisku.

ChociaĹź po latach często padały takie opinie od przemądrzałych publicystĂłw, Ĺźe moĹźna było to wszystko przewidzieć i Ĺźe moĹźna było do takiej sytuacji jakoś się wcześniej przygotować. Choć byłem wĂłwczas raczkującym działaczem NSZZ „Solidarność”, dobrze pamiętam, Ĺźe rzadko w moim zakładzie mĂłwiło się o ewentualnym siłowym ataku władzy na obywateli w takiej właśnie konfiguracji. Częściej mĂłwiło się raczej o ewentualnej pomocy braterskiej naszych sąsiadĂłw, chociaĹź i ten wątek raczej był podnoszony częściej w formie ĹźartĂłw. Czuliśmy się wolni, całą gębą wolni. Dziś oceniam, Ĺźe zbyt naiwni i niedoinformowani.



Pierwsza moja reakcja, to wyjście na ulicę i szukanie potwierdzenia zasłyszanej z radia informacji. Wielkie obwieszczenia, z wytłuszczonym tytułem, porozlepiane na przystankach autobusowych oraz „scot” stojący w poprzek skrzyĹźowania, wystarczyły, Ĺźebym uwierzył, Ĺźe stało się coś złego. ŚwieĹźy śnieg skrzypiał pod butami, przenikliwe zimno wciskało się w nieosłonięte części ciała. Szybki powrĂłt do domu i dyskusja, co dalej.

Nazajutrz do pracy, po drodze sceny jak z filmu, czołgi i patrole na ulicach, rewizje, kontrole dokumentów, żołnierze w polskich mundurach, milicja, charakterystyczni cywile, koksowniki. W zakładzie masówki i zapowiedź strajku, nikt nie przystępuje do pracy. Najgorsze to brak informacji z centrali i nieobecność większości działaczy, organizujemy się sami. Po południu przyjeżdża ekipa wojskowych (i tu mogę się mylić, czy było to w poniedziałek czy we wtorek), jakiś oficer tłumaczy, w jakiej sytuacji się znaleźliśmy, że natychmiast musimy przystąpić do pracy, że jesteśmy zakładem zmilitaryzowanym itd. Długo trwało to przekonywanie, że nie mamy żadnych szans, straszono sankcjami i więzieniem, ale o ile dobrze pamiętam, nie było wówczas żadnej agresji z ich strony. Część załogi była zdeterminowana, żeby jednak podjąć strajk, podczas wychodzenia z zakładu trwały gorące dyskusje, jedni poszli do domów, część udała się w nieznane mi miejsce.



Kolejny dzień nie był jeszcze wyjaśniony, niby trwał strajk, ale generalnie przystąpiono do pracy. To był duĹźy zakład, praktycznie na kaĹźdym wydziale była inna sytuacja. Z kaĹźdym dniem jednak, powoli sytuacja pozornie się normalizowała. Działalność związkowa została przeniesiona do podziemia, wszystko funkcjonowało „normalnie”, przy kaĹźdej wypłacie zrzucaliśmy się po 100 zł na działalność związkową. Przeprowadzaliśmy akcje malowania haseł, umawialiśmy się na nielegalne demonstracje w centrum Warszawy, kolportowaliśmy ulotki, prasę związkową. Im więcej czasu upływało, tym lepiej to wszystko działało. Pamiętam taki drobiazg, kiedy na moim stanowisku przez wiele miesięcy przyklejony był kolorowy napis „Solidarność”, ciągle miałem wizyty róşnych karbowych i ich polecenia o zdrapaniu tej wlepki. Ociągałem się jak długo mogłem, ciągle wymyślałem jakieś trudności, aĹź w końcu pofatygował się ktoś z samej gĂłry. Przykryłem ten napis szmatą i znĂłw jakiś czas miałem spokĂłj. Taka „sielanka trwała chyba do 13 maja lub 13 sierpnia, kiedy to na apel podziemnej „Solidarności” w samo południe przerwaliśmy pracę na 15 minut. Zaczęły się restrykcje, zwolniono dyscyplinarnie kilka osĂłb, tych najbardziej aktywnych. Wtedy to właśnie musiałem przejąć wszystkie czynności podziemnego działania na wydziale. Zbierałem składki, wypłacałem zasiłki na urodzenie dziecka, zgony itp., zbieraliśmy rĂłwnieĹź pieniądze dla zwolnionych z pracy kolegĂłw. Część zebranych pieniędzy oddawałem wyĹźej, regularnie kolportowałem prasę i ulotki. Wykonywaliśmy pieczątki, wlepki na klej. Trwało to kilka lat, aĹź w końcu zaczęły się przesłuchania. Dwa razy byłem wzywany do komĂłrki SB i przesłuchiwany. Zarzucano mi działalność związkową, za ktĂłrą groziło 3 lata pozbawienia wolności. Cały czas wszystkiemu zaprzeczałem, groĹźono mi aresztem, wykorzystywano sprawy rodzinne, miałem dwĂłch synĂłw w wieku 6 i 2 lat, groĹźono mi, Ĺźe jak się nie przyznam, więcej ich nie zobaczę. Trochę się bałem, Ĺźe mnie wywiozą gdzieś na „białe niedĹşwiedzie”. Zaryzykowałem, nie przyznałem się. Straszyli, Ĺźe mają świadkĂłw, Ĺźe wiedzą o wszystkim, brakuje im tylko parę szczegółów. Szybko zorientowałem się, Ĺźe tylko domyślają się, mając niekompletne informacje. Na jakiś czas dali mi spokĂłj. Trzeba było wtedy bardziej uwaĹźać…










































Ciężko się Ĺźyło, prawie wszystko było na kartki, wiele artykułów trzeba było zdobywać, szczegĂłlnie dla dzieci. Papierosy dostawaliśmy w wielkich paczkach foliowych, były to odrzuty z produkcji. Do zakładu przywoĹźono śledzie, jajka, konserwy, kakao. NiektĂłre, te bardziej deficytowe artykuły były losowane. Pod koniec lat 80-tych, ogĂłlnie było juĹź zniechęcenie, panował marazm. MoĹźna powiedzieć, Ĺźe nastąpiło wypalenie, za długo to trwało. A później? To juĹź wiadomo, debata Wałęsa – Miodowicz, Magdalenka, „Okrągły stół” i układ, ktĂłry trwa do dziś. Przez dwie kadencje byłem szefem NSZZ „Solidarność” na wydziale. Zakładu nie udało się uratować, 5 tys. ludzi poszło na bruk, dziś mieści się tam wielkie centrum handlowe.

Zbigniew Skowroński
Ilustracje w artykule pochodzą z prywatnego archiwum autora tekstu
FOT.: KWORUM

...............................................................................................................................

13 grudnia 2015 - Warszawa
V Marsz Wolności i Solidarności


W 34 rocznicę wprowadzenia Stanu Wojennego, 13 grudnia, warszawskimi ulicami przeszedł V Marsz Wolności i Solidarności. Według organizatorów, w Marszu, pomimo paskudnej aury (przenikliwe zimno, deszcz i silny wiatr) wzięło udział około 80 tys. ludzi. Jarosław Kaczyński dwukrotnie wypowiedział się do zgromadzonych, rozpoczynając Marsz przy pomniku Wincentego Witosa na Pl. Trzech Krzyży oraz na ulicy Szucha przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Poniżej zdjęcia z Marszu

(red)





...............................................
Ulotki i prasa Stanu Wojennego oraz kartki żywnościowe z tamtego okresu