Dodano: 24.12.15 - 10:42 | Dział: Na każdy temat

Zmiany w prawie spadkowym UE

Szanowni Czytelnicy GI KWORUM,
pragniemy Państwu zaproponować nowy cykl publikacji na naszych łamach. Tym razem będzie to temat, jakĹźe potrzebny w naszym codziennym Ĺźyciu, informacje i porady z dziedziny prawniczej. Na początek artykuł Małgorzaty Przygodzkiej o zmianach w prawie spadkowym w UE. Prosimy o uwagi i sugestie, jak miałby ewentualnie wyglądać nowy dział „Porady Prawne”.
(red)


Zmiany w prawie spadkowym UE

Rok 2015 obfituje w zmiany prawne, ktĂłre – czy nam się to podoba czy nie – mogą mieć duĹźy wpływ na nasze Ĺźycie codzienne. Zaczęło się od procedury karnej, ktĂłra została w Rzeczypospolitej z początkiem lipca niemal wywrĂłcona do gĂłry nogami. Kolejny miesiąc wakacyjny przyniĂłsł natomiast diametralne zmiany jeśli chodzi o zasady postępowania spadkowego na terytorium Unii Europejskiej, co moĹźe powaĹźnie zainteresować naszych rodakĂłw zza zachodniej granicy.

Od 17 sierpnia 2015r. zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z 4 lipca 2012r. Warto na wstępie zaznaczyć, Ĺźe dokument reguluje zasady dziedziczenia w sytuacji, gdy spadkodawca zmarł w dniu lub po dniu 17 sierpnia br. Co więcej, obowiązuje on we wszystkich państwa członkowskich UE, poza Danią, Irlandią i Wielką Brytanią. Mędrcy Starego Kontynentu zafundowali nam zatem dwoistość uregulowań. Jeśli jednak mieszkasz obecnie w Niemczech i stajesz w obliczu postępowania spadkowego z udziałem spadkodawcy z Polski, nowe rozporządzenie wydaje się być bardzo dobrym rozwiązaniem. Rozwiewa wiele wątpliwości związanych z tzw. jurysdykcją sądĂłw – czyli daje nam odpowiedĹş na pytanie, ktĂłry system prawny jest właściwy dla postępowania spadkowego.

Pierwszą i zarazem kluczową różnicą jest wprowadzenie zasady, zgodnie z którą generalnym kryterium jurysdykcji w sprawach spadkowych jest ostatnie miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy, niezależnie od jego obywatelstwa czy miejsca położenia majątku spadkowego. Oznacza to mniej więcej tyle, że jeśli spadkodawca zdecydował się na emigrację, jurysdykcja w sprawach spadkowych przysługiwać będzie zasadniczo sądom innego państwa, a nie polskim.

NiektĂłrym osobom mogła w tym miejscu zrzednąć nieco mina – w końcu jakby nie patrzeć zarysowała się perspektywa postępowania sądowego w obcym państwie, co zapewne wiąże się z niebagatelnymi kosztami. Tu z pomocą przychodzi jednak nowe narzędzie, wprowadzone mocą rozporządzenia. Chodzi mianowicie o tzw. europejskie poświadczenie spadkowe, czyli dokument służący do wykazywania potwierdzonych w nim praw do spadku po określonej osobie. MoĹźe ono zostać wydane jedynie, gdy okoliczności sprawy są ustalone w sposĂłb niewątpliwy i nie są kwestionowane. W przeciwnym wypadku, dla ustalenia praw do spadku, naleĹźy skorzystać z postępowania o stwierdzenie nabycia spadku i potem ewentualnie starać się o wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego.

Jakie są zalety takiego poświadczenia? Przede wszystkim nie trzeba już uczestniczyć w kolejnych procedurach dążących do rozciągnięcia skutków orzeczenia wydanego w jednym państwie na inne państwo. Nie ma zatem konieczności uzyskiwania tzw. stwierdzenia wykonalności. Uznanie poświadczenia następuje automatycznie, bez konieczności przeprowadzania dodatkowych postępowań sądowych. W Polsce, poświadczenie można uzyskać w postępowania sądowym (przed sądem rejonowym), opłata 300 zł, lub u notariusza, koszt to maksymalnie 400 zł.
Art. 69 Rozporządzenia przewiduje, iĹź: „Poświadczenie rodzi skutki we wszystkich państwach członkowskich bez wymogu stosowania jakiejkolwiek szczegĂłlnej procedury. Domniemywa się, Ĺźe poświadczenie prawidłowo stwierdza okoliczności, ktĂłre ustalono na mocy prawa właściwego dla dziedziczenia lub na mocy innego prawa właściwego dla danych kwestii. Domniemywa się, Ĺźe osoba wymieniona w poświadczeniu jako spadkobierca, zapisobierca, wykonawca testamentu lub zarządca spadku posiada status wymieniony w poświadczeniu lub posiada prawa lub uprawnienia określone w poświadczeniu bez Ĺźadnych warunkĂłw ani ograniczeń odnoszących się do tych praw lub uprawnień innych niĹź określone w poświadczeniu.”

Pamiętać należy także o możliwości złożenia przez spadkodawcę odpowiedniego oświadczenia, stwarzającego możliwość wyboru prawa właściwego dla sprawy spadkowej. Według nowych przepisów, może to być jedynie prawo państwa, którego spadkodawca jest obywatelem w chwili śmierci lub w chwili dokonywania takiego wyboru. Oświadczenie powinno być częścią testamentu lub stanowić samodzielne oświadczenie w formie wymaganej dla testamentu.
„KaĹźdy moĹźe dokonać wyboru prawa państwa, ktĂłrego obywatelstwo posiada w chwili dokonywania wyboru lub w chwili śmierci, jako prawa, ktĂłremu podlega ogół spraw dotyczących jego spadku. KaĹźdy, kto posiada więcej niĹź jedno obywatelstwo, moĹźe wybrać prawo kaĹźdego państwa, ktĂłrego obywatelstwo posiada w chwili dokonywania wyboru lub w chwili śmierci.” (art. 22).

Całokształt zmian wygląda naprawdę nieĹşle – pozostaje jednak pytanie, jak nowy model sprawdzi się w praktyce. Podobnie jak przy kaĹźdym przedsięwzięciu mającym zmniejszyć nadmiar biurokracji, powinniśmy trzymać kciuki mocno ściśnięte!

Przydatne linki:
- tekst Rozporządzenia: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX%3A32012R0650

- wzór wniosku o wydanie poświadczenia:
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX%3A32014R1329

- informacje Ministerstwa Sprawiedliwości RP:
www.ms.gov.pl/Data/Files/_public/aktual/2015/spadek-w-unii-europejskiej-informator.pdf

- opracowanie Ambasady RP w ParyĹźu:
www.msz.gov.pl/pl/p/paryz_fr_a_pl/c/MOBILE/informacje_konsularne/komunikaty_ogloszenia/wazne_zamiany_w_prawie_spadkowym_w_ue___europejskie_poswiadczenie_spadkowe


Małgorzata Przygodzka
aplikant adwokacki - LCG Kancelarie Prawne