Dodano: 26.06.16 - 21:16 | Dział: Zakamarki historii

Rocznica Czerwca 76

Na dziś przypada czterdziesta rocznica strajkĂłw w Radomiu, Ursusie i Płocku. W obchodach rocznicowych udział wezmą prezydent Andrzej Duda i premier Beaty Szydło. Uroczystości rozpoczną się o godz. 13.00 w Radomiu przy pomniku ofiar Radomskiego Czerwca ‘76. Odprawiona zostanie uroczysta Msza Święta.

40 lat temu, 25 czerwca 1976 r., w wielu zakładach pracy zorganizowano strajki w związku z ogłoszoną przez rząd podwyżką cen. Do największych wystąpień robotniczych doszło w Radomiu, Ursusie i Płocku. Protesty brutalnie stłumiła milicja i SB. W całym kraju aresztowano ok. 2,5 tys. osób.
24 czerwca 1976 r. w transmitowanym przez radio i telewizję wystąpieniu sejmowym premier Piotr Jaroszewicz przedstawił informację na temat planowanej podwyżki cen detalicznych, która miała wejść w życie 28 czerwca.

Mięso i jego przetwory miały zdroĹźeć o 69 proc., drĂłb o 30 proc., masło i nabiał o 50 proc., a cukier nawet o 100 proc. Aby zrekompensować skutki tej podwyĹźki władze zapowiedziały wypłacanie rekompensat, ale ich zasady powszechnie uznawano za skrajnie niesprawiedliwe. Ludzie zarabiający najmniej (poniĹźej 1300 Ăłwczesnych zł miesięcznie) mieli otrzymywać miesięcznie tytułem rekompensaty po 240 zł, zaś zarabiający najlepiej (powyĹźej 8000 zł) – nawet 600 zł.

25 czerwca wybuchły strajki w wielu przedsiębiorstwach. Rano ogłoszono je co najmniej w 54 dużych zakładach przemysłowych, a w ciągu całego dnia strajkowało łącznie około 80 tys. osób z 97 zakładów w 24 województwach.
Wprawdzie w porĂłwnaniu z Grudniem 1970 r., gdy – według oficjalnych danych – na WybrzeĹźu zginęło ponad 40 osĂłb, do robotnikĂłw juĹź nie strzelano, ale protesty spacyfikowano bardzo brutalnie. Dramatyczne opisy wielokrotnego bicia i zniewaĹźania przy kaĹźdej okazji moĹźna przeczytać w dziesiątkach relacji i usłyszeć z ust wielu świadkĂłw.

Zatrzymywani w Radomiu, Ursusie i Płocku stawali przed kolegiami i sądami. Z Radomia zapamiętano takĹźe osławione “ścieĹźki zdrowia” – szpaleryzomowcĂłw bijących przepuszczanych pomiędzy nimi manifestantĂłw. W Ursusie w dwĂłch procesach skazano siedem osĂłb na kary od 5 do 3 lat więzienia. Wielu ludzi zwolniono z pracy.

Władze jeszcze wieczorem 25 czerwca wycofały się z forsowanego projektu podwyĹźki cen, co zapobiegło eskalacji konfliktu, ale takĹźe zmianom w kierownictwie partii i rządu. Premier Jaroszewicz – w odczuciu społecznym główny odpowiedzialny za niefortunną podwyĹźkę cen, zgłosił I sekretarzowi KC PZPR Edwardowi Gierkowi swą rezygnację. Dymisja nie została jednak przyjęta. Skutkiem tego, skoro nie było nowego kierownictwa, nie zweryfikowano teĹź oceny wystąpień robotniczych. W wielu miastach na żądanie Gierka władze partyjne zorganizowały wiece poparcia dla partii i jej polityki. Na masĂłwkach publicznie piętnowano “warchołów” z Radomia i Ursusa.

Wydarzenia z Radomia, Ursusa i Płocka dla dalszej historii Polski okazały się bardziej znaczące. Zaczęły się bowiem tworzyć ugrupowania opozycyjne. Pierwszy był KOR – Komitet Obrony RobotnikĂłw. W 1977 r. powstał z kolei Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO).
Mly/PAP

wPolityce