Dodano: 18.08.17 - 14:03 | Dział: Oceny-Poglądy-Analizy

Nowy Jedwabny Szlak


W 2013 r. zaprezentowana została światu wizja zakładająca utworzenie szlaku handlowego łączącego Chiny z Europą. Inicjatywa ta, nazwana Nowym Jedwabnym Szlakiem, wzbudziła spore zainteresowanie i dała asumpt do coraz żywszych rozważań na temat aktualnego porządku światowego oraz roli Chin w kreacji nowego systemu zależności geopolitycznych.

Projekt firmowany przez przewodniczącego Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinpinga, z grubsza rzecz ujmując, ma polegać na rozbudowie sieci infrastruktury łączącej Chiny, kraje Azji Środkowej, Bliskiego Wschodu, Afryki i Europy. W jej skład wchodziłyby połączenia lądowe (drogi, kolej), lotnicze oraz sieć przesyłowa paliw i infrastruktura telekomunikacyjna. Polska została uwzględniona w tym projekcie, jako jedno z państw tranzytowych. Istnieje kilka głównych planów określających przebieg szlaku. Każdy z nich może stanowić osobny wariant, ale również mogą one zaistnieć równocześnie. Ze znanych koncepcji można wymienić:

 Korytarz północny zakÅ‚adajÄ…cy posÅ‚użenie siÄ™ rosyjskÄ… KolejÄ… TranssyberyjskÄ…, poczÄ…wszy od Kazachstanu, poprzez terytorium Rosji, by w ostatniej fazie zbliżyć siÄ™ do terytorium BiaÅ‚orusi i Polski, bÄ™dÄ…cej w tym wariancie „wrotami Europy”. Ten korytarz jest obecnie eksploatowany. Jego zaletÄ… jest to, że przechodzi przez terytoria najmniejszej liczby paÅ„stw, a co za tym idzie przekracza najmniejszÄ… liczbÄ™ przejść granicznych. Minusem sÄ… trudne warunki klimatyczne na jego trasie oraz przejÅ›cie przez obszar Rosji, bÄ™dÄ…cej dla Chin silnym i potencjalnie roszczeniowym partnerem.

 Korytarz poÅ‚udniowy zaczynajÄ…cy siÄ™ w okolicach Kazachstanu, nastÄ™pnie przechodzÄ…cy przez Turkmenistan lub Kirgistan, Tadżykistan aż do Iranu. Przez Iran korytarz poÅ‚udniowy dociera do Turcji, a nastÄ™pnie Å‚Ä…czy siÄ™ z EuropÄ…. Główne jego wady, to duża liczba przejść granicznych oraz polityczna niestabilność regionu.

 Korytarz Å›rodkowy przecinajÄ…cy obszar Kazachstanu i korzystajÄ…cy z poÅ‚Ä…czenia morskiego, docierajÄ…cy do azerskiego portu Alat, aby nastÄ™pnie przejść przez poÅ‚udniowy Kaukaz i dotrzeć do Europy przez TurcjÄ™. Åšrodkowy korytarz jest dobrÄ… alternatywÄ… ze wzglÄ™du na stosunkowo „przyjazne” kraje leżące na jego trasie. GłównÄ… jego wadÄ… jest różnorodność form transportu oraz niepewność polityczna na Kaukazie.

Oprócz tych trzech wariantów planowana jest także trasa morska wspierajÄ…ca współpracÄ™ w Azji PoÅ‚udniowo-Wschodniej, Oceanii i Północnej Afryce. Korytarz morski przebiega poprzez kilka sÄ…siadujÄ…cych ze sobÄ… stref morskich – Morze PoÅ‚udniowochiÅ„skie, PoÅ‚udniowy Pacyfik i Ocean Indyjski. IstotnÄ… część tego szlaku stanowi Afryka Wschodnia. Od pewnego czasu dostrzegalne jest zainteresowanie siÄ™ ChiÅ„czyków tamtym rejonem oraz podejmowane przez nich wielkie inwestycje, lub jak kto woli, wykupywanie i uzależnianie finansowe tamtejszych paÅ„stw.

Polski rząd zainteresował się projektem, czego efektem są spotkania naszych włodarzy z reprezentantami CHRL oraz udział premier Beaty Szydło na szczycie w Pekinie. Nowy Jedwabny Szlak, to dla nas duża szansa i dobrze, że nasz rząd dostrzegł korzyści z niego płynące. Chiny to na dzień dzisiejszy druga po USA światowa gospodarka, a rozsądna współpraca z nimi może się przerodzić w znaczący skok cywilizacyjny i gospodarczy dla naszej Ojczyzny. Położenie geograficzne Polski jest olbrzymim atutem, stwarzającym możliwość zbudowania w naszym kraju centrum logistycznego obsługującego kraje Zachodniej Europy. Olbrzymi kapitał przeznaczony przez Chińczyków na realizację tego projektu może zawitać także do nas. Na razie toczą się rozmowy i brak konkretów, jednak można mieć nadzieję, że polskie władze staną wreszcie na wysokości zadania i będą w stanie zaangażować się w ten projekt, wyciągając z niego maksimum korzyści przy minimalizacji zagrożeń. Niebezpieczeństwa jednak istnieją i warto przyjrzeć się im bliżej.

Głównym zagrożeniem, które od razu rzuca się w oczy, jest ogrom chińskiej gospodarki, stwarzający ryzyko zdominowania nas przez tamtejszy kapitał. Na dzień dzisiejszy Chiny są największym eksporterem i drugim największym importerem na świecie. Wartość wymiany towarowej Chin w 2015 r. wyniosła 3 956,9 mld USD, w tym eksport 2 274,9 mld USD, a import 1 682 mld USD. Chińczycy do 2010 r. notowali dwucyfrowy wzrost PKB (10,6%). W kolejnych latach z roku na rok tempo wzrostu gospodarczego było coraz niższe, jednak nadal oscyluje w okolicach 7%. Chiny są także jednym z największych inwestorów zagranicznych. W 2015 r. wartość chińskich inwestycji zagranicznych osiągnęła 118 mld USD, co oznacza wielki wzrost w ostatnich latach . Nie od dziś wiadomo, że Chiny, tak samo jak każdy liczący się kraj, grają na swój interes. Wchodzenie w kontakty z tak dużym partnerem, stwarza spore trudności dla krajów małych i geopolitycznie słabych. Nasz ewentualny udział w tym projekcie, musi być dobrze przemyślany, a negocjacje nie mogą polegać na godzeniu się na wszystko, w zamian za wydumane, nierealne korzyści, tak jak ma to miejsce w przypadku naszych relacji z USA.

Tu pojawia siÄ™ kolejne zagrożenie wynikajÄ…ce z rywalizacji ChiÅ„czyków i Amerykanów, bÄ™dÄ…cych na dzieÅ„ dzisiejszy głównymi graczami w Å›wiatowej polityce. Nasza zależność od wielkiego brata zza Oceanu nie wróży dobrze udziaÅ‚owi w Jedwabnym Szlaku, czy jakiejkolwiek innej inicjatywie mogÄ…cej wzmocnić PaÅ„stwo Åšrodka. Tym bardziej, gdy w grÄ™ wchodzi spore uniezależnienie Chin od transportu morskiego, w którym dominujÄ… USA. Åšwiatowy prymat Amerykanów wynika w głównej mierze z kontroli nad szlakami morskimi, bÄ™dÄ…cymi najtaÅ„szÄ… formÄ… transportu, napÄ™dzajÄ…cÄ… handel, a co za tym idzie wzrost dobrobytu. SiÅ‚a USA jest wprost proporcjonalna do liczby kontrolowanych przez nie szlaków morskich, cieÅ›nin oraz rozmiaru ich floty wojennej, bÄ™dÄ…cej niezaprzeczalnym atutem tego paÅ„stwa. „Stany Zjednoczone sÄ… drugim najwiÄ™kszym partnerem handlowym Chin. W 2016 r. wartość wymiany towarowej wyniosÅ‚a 519 mld USD. Eksport Chin do USA wyniósÅ‚ 385 mld USD. Wartość importu do Chin osiÄ…gnęła 134 mld USD” .

W rodzimych mediach pojawiajÄ… siÄ™ komentarze odnoÅ›nie korzyÅ›ci pÅ‚ynÄ…cych ze współpracy z Chinami pod postaciÄ… wejÅ›cia tamtejszych firm na polski rynek. Z ubiegÅ‚orocznych wypowiedzi ministra Waszczykowskiego wynika, że widziaÅ‚by on chiÅ„skich wykonawców zaangażowanych w budowÄ™ i modernizacjÄ™ naszych dróg, lotnisk czy linii kolejowych. Dostrzega możliwość stawania chiÅ„skich firm do przetargów publicznych, w tym wziÄ™cia przez nie udziaÅ‚u w tworzeniu polskiej energetyki atomowej. WedÅ‚ug jego słów: „Wiele firm chiÅ„skich ma bardzo duże doÅ›wiadczenie w tworzeniu takiej infrastruktury. Niektóre z nich mogÅ‚yby korzystać w Polsce z naszych przetargów i wejść w realizacjÄ™ tych przedsiÄ™wzięć u nas”. Jak widać jest to typowy dla szefa MSZ objaw „lekkiego” podejÅ›cia do „ciężkich” tematów. Przy caÅ‚ym entuzjazmie dla współpracy z ChiÅ„czykami nie serwowaÅ‚bym im lekkÄ… rÄ™kÄ… wolnego dostÄ™pu do naszego rynku oraz realizacji naszych projektów wewnÄ™trznych. Czy nie ma polskich firm, które mogÅ‚yby siÄ™ tym zajmować? Z pewnoÅ›ciÄ… ChiÅ„czycy chcieliby budować nasze drogi, koleje i lotniska, jednak rodzi to spore zagrożenie dla rodzimej branży budowlanej. RzÄ…d premier SzydÅ‚o musi o tym pamiÄ™tać. Wszelkie negocjacje ze stronÄ… chiÅ„skÄ… muszÄ… toczyć siÄ™ w oparciu o realia, a one sÄ… takie, że lekkomyÅ›lne dziaÅ‚ania w tej materii mogÄ… zaprowadzić nasze paÅ„stwo na skraj katastrofy ekonomicznej.

Jeszcze zapewne wszyscy pamiÄ™tajÄ… sÅ‚ynne hasÅ‚o „Polska w budowie” oraz niesiony falÄ… entuzjazmu przed Euro 2012 program budowy autostrad. Wiele osób powinno pamiÄ™tać również chiÅ„skie konsorcjum Covec, które zrezygnowaÅ‚o z budowy powierzonego mu odcinka A2, co nastrÄ™czyÅ‚o nam sporo kÅ‚opotów. MiaÅ‚o być tanio i szybko, a wyszÅ‚o jak zwykle. Polscy podwykonawcy nie dostawali pieniÄ™dzy, wiÄ™c zatrzymali wszelkie prace, zaÅ› ChiÅ„czycy zwinÄ™li manatki i wrócili do siebie. ProponujÄ…c cenÄ™ o poÅ‚owÄ™ niższÄ… od konkurencji, za sprawÄ… wsparcia pÅ‚ynÄ…cego od chiÅ„skiego rzÄ…du, weszli szturmem na nasz rynek. Straty wynikajÄ…ce z zaniżonej ceny kontraktu na budowÄ™ odcinka A2 miaÅ‚o powetować paÅ„stwo chiÅ„skie, dla którego konsorcjum Covec byÅ‚o forpocztÄ… zdobywajÄ…cÄ… nowe rynki. Widać tu dobitnie chiÅ„skÄ… taktykÄ™, polegajÄ…cÄ… na zdobywaniu nowych rynków za wszelkÄ… cenÄ™. Nie wolno nam zapominać, ze Chiny to paÅ„stwo, które jest w gruncie rzeczy komunistyczne. Wszelkie konsorcja kontrolowane sÄ… przez partiÄ™, a wiÄ™c nie dziaÅ‚ajÄ… wedle Å›cisÅ‚ego rachunku ekonomicznego. Straty pokryje ich paÅ„stwo, jeÅ›li zaistnieje wizja korzyÅ›ci niebezpoÅ›rednich. Autostrada A2 najprawdopodobniej zostaÅ‚aby w ten sposób ukoÅ„czona, gdyby nie gÅ‚oÅ›ne swego czasu przetasowania na najwyższym szczeblu chiÅ„skich wÅ‚adz.

Wiele osób z polskich krÄ™gów rzÄ…dowych podnieca siÄ™ również eksportem naszych towarów do Chin. Na dzieÅ„ dzisiejszy jednak nie ma siÄ™ czym zachwycać. WedÅ‚ug danych GUS z 2016 r., wartość naszego eksportu do Chin wyniosÅ‚a ok. 1 911 143 mln zÅ‚ zaÅ› wymiar importu ok. 23 945 058 mln zÅ‚. Sprowadzamy wiÄ™c dużo wiÄ™cej niż wysyÅ‚amy. Przyjrzyjmy siÄ™, co ChiÅ„czycy sprowadzajÄ…, a co wysyÅ‚ajÄ…. „W strukturze towarowej importu do Chin najwiÄ™kszy udziaÅ‚ majÄ…: maszyny elektryczne i nieelektryczne (17,1%), surowce (ok 12,5%), paliwa (ok. 11,8%), inne dobra konsumpcyjne (ok. 8%), maszyny biurowe i urzÄ…dzenia telekomunikacyjne (7,2%), pojazdy, ich części i akcesoria (ok. 5,9%) oraz artykuÅ‚y rolno-spożywcze (ok.5,7%). W strukturze towarowej eksportu z Chin dominujÄ… wyroby przemysÅ‚owe (ok. 95,4%), przy niewielkim udziale artykułów rolno-spożywczych oraz surowców (odpowiednio 2,8% i 1,8%). Najważniejszymi towarami eksportowymi sÄ…: maszyny biurowe i urzÄ…dzenia telekomunikacyjne (ponad 21%), maszyny elektryczne i nieelektryczne (ok. 19%), produkty przemysÅ‚u chemicznego (ok. 5,7%), sprzÄ™t transportowy (ok. 5%), oraz tekstylia i odzież (ok. 4,8%)” . Jak to wyglÄ…da w praktyce każdy widzi, wystarczy przyjrzeć siÄ™ etykietom wielu towarów na półkach polskich sklepów. Znacznie wiÄ™cej eksportujemy chociażby do Czech czy Francji, nie wspominajÄ…c już o Niemczech. Tanie produkty z Chin stanowiÄ… pewnÄ… wartość, jednak należy pamiÄ™tać, że nasi wytwórcy na tym nie zarobiÄ…. Tak samo, jak na niekontrolowanym napÅ‚ywie chiÅ„skiego kapitaÅ‚u i przedsiÄ™biorstw nie skorzysta nasz handel. Możemy oczywiÅ›cie poÅ‚ożyć wszystko na jednÄ… szalÄ™ i otworzyć rynek dla ChiÅ„czyków, jednak zarżniemy w ten sposób wÅ‚asnÄ… przedsiÄ™biorczość. Współpraca z paÅ„stwem posiadajÄ…cym tak wielkie zasoby ludzkie i finansowe jest dla nas nie lada wyzwaniem. BojÄ™ siÄ™, że możemy mu nie sprostać.

Relacje pomiÄ™dzy UniÄ… EuropejskÄ… a Chinami sÄ… trudne z wielu wzglÄ™dów. Co prawda kraje UE pozostajÄ… najwiÄ™kszym partnerem handlowym Chin, jednak każda strona chce wyjść na swoje i opracowuje wÅ‚asne strategie, nieraz rażąco sprzeczne. „Wartość dwustronnej wymiany handlowej na koniec 2015 r. wyniosÅ‚a 564 mld USD. ChiÅ„ski eksport do UE w 2015 r. wart byÅ‚ 356 mld USD, a wartość importu z krajów UE wyniosÅ‚a 209 mld USD” . Stosunek Chin do UE cechuje siÄ™ sporÄ… ambiwalencjÄ…. Unia z jednej strony stanowi jednolity rynek, bÄ™dÄ…cy dla ChiÅ„czyków lepszÄ… opcjÄ… niż rozparcelowana na poszczególne kraje, z którymi trzeba siÄ™ dogadywać osobno, Europa. Z drugiej zaÅ› zbytnia jednomyÅ›lność paÅ„stw UE, stanowi znaczÄ…cÄ… przeciwwagÄ™ dla Chin, skutkujÄ…cÄ… trudnoÅ›ciami w forsowaniu przez nie wÅ‚asnego stanowiska. Na dzieÅ„ dzisiejszy strategia Chin wobec UE zawarta jest w dokumencie „Deepen the China-EU Comprehensive Strategic Partnership for Mutual Benefit and Win-win Cooperation” („PogÅ‚Ä™bienie kompleksowego strategicznego partnerstwa Chiny-UE na rzecz wzajemnego dobrobytu i korzystnej współpracy” – tÅ‚um. Autora). Dokument ten jest egzemplifikacjÄ… chiÅ„skiej wizji Å›wiata, w której Chinom zapewniona jest możliwość uprawiania wolnego handlu oraz uwypuklona jest kwestia nierównego traktowania ich kraju, zakłócajÄ…ca postulowanÄ… przez nich swobodÄ™ wymiany handlowej. Jak każdy z tego typu dokumentów pisany jest on „na okrÄ…gÅ‚o”, czyli w sposób niepozwalajÄ…cy jednoznacznie niczego okreÅ›lić. Jasno postawione sÄ… tylko kwestie oczywiste, czyli chęć współpracy gospodarczej oraz deklarowane pragnienie zapewnienia stronom obopólnych korzyÅ›ci. W kwestiach natury politycznej jest jeszcze bardziej ubogo, bo pomimo mglistych zapewnieÅ„ o chÄ™ci porozumienia, miaÅ‚oby ono bazować na „wyjÅ›ciu poza różnice ideologiczne i dążeniu do wzajemnego zrozumienia i współpracy”. Brzmi to jak apel o niewtykanie nosa w nie swoje, czyli chiÅ„skie sprawy, bo paÅ„stwowy komunizm tam żyje i ma siÄ™ dobrze, a polityka to sprawa mocno relatywna i niepodlegajÄ…ca arbitralnej ocenie. ChiÅ„czycy, w tym dokumencie, odnoszÄ… siÄ™ również do kwestii praw czÅ‚owieka piszÄ…c: „ChiÅ„ska strona jest gotowa kontynuować dialog na temat praw czÅ‚owieka z UE, opierajÄ…c siÄ™ na zasadach wzajemnego poszanowania i braku ingerencji w sprawy wewnÄ™trzne” , czyli znowu to samo. WÅ‚adze CHRL apelujÄ… też o „niewykorzystywanie poszczególnych przypadków (naruszeÅ„ praw czÅ‚owieka – dopisek autora) do ingerowania w suwerenność chiÅ„skiego wymiaru sprawiedliwoÅ›ci i spraw wewnÄ™trznych” . Widać tu daleko posuniÄ™tÄ… ostrożność i potrzebÄ™ zachowania suwerennoÅ›ci przez stronÄ™ chiÅ„skÄ…. ChiÅ„czycy podchodzÄ… do sprawy jednoznacznie, współpraca tylko na ich zasadach. Nie Å‚udźmy siÄ™, że nas to nie dotyczy i dobry wujek z Chin da nam zarobić, zmodernizuje nam kolej i lotniska i nie bÄ™dzie chciaÅ‚ niczego w zamian. Chiny to paÅ„stwo specyficzne, silne i diametralnie różne od Polski, zarówno kulturowo, jak i politycznie. Musimy pamiÄ™tać, że wszelkie nasze niedociÄ…gniÄ™cia i bÅ‚Ä™dy w kontaktach z nimi mogÄ… mieć dla nas poważne konsekwencje.

Od 1994 r. w miejscowoÅ›ci Wólka Kosowska koÅ‚o Piaseczna dziaÅ‚a olbrzymie azjatyckie centrum handlowe. W przeważajÄ…cej mierze dziaÅ‚alność prowadzÄ… tam ChiÅ„czycy. Polaków jak na lekarstwo, za to mnóstwo taniego chÅ‚amu sprowadzanego z Chin oraz równie tanich chiÅ„skich pracowników. Nie każdy zapewne wie, że chiÅ„ska kultura różni siÄ™ zdecydowanie od naszej, a wyzysk i zaÅ‚atwianie spraw „po koneksjach” jest u nich normÄ…. Olbrzymi zasób chiÅ„skiej siÅ‚y roboczej napÅ‚ywa do Europy, jednak pracujÄ… głównie u „swoich”. Gdyby dać im możliwość, zalaliby nasz rynek nie tylko sÅ‚abej jakoÅ›ci towarami, ale również wÅ‚asnymi pracownikami oraz ich „etykÄ…” pracy. ChiÅ„czycy, wyjechawszy z komunistycznego raju, za nic sobie majÄ… polskiego fiskusa i nasze prawo. Umowa o pracÄ™ w Wólce Kosowskiej to luksus, zaÅ› odprowadzanie podatków to, dla naszych orientalnych goÅ›ci, sprawa nad wyraz kÅ‚opotliwa. Przyznać trzeba, że ChiÅ„czycy czy Wietnamczycy nie sprawiajÄ… zauważalnych problemów. Nie rozrabiajÄ… na ulicach, nie drenujÄ… zasiÅ‚ków, sÄ… pracowici i spokojni, jednak żyjemy w Polsce i nasz interes narodowy wymaga ochrony. Nieograniczony zalew tanich towarów i wspieranych przez chiÅ„ski rzÄ…d przedsiÄ™biorstw może zniszczyć nasz kraj w mgnieniu oka. Firmy zachodnie eksploatujÄ…ce nasz rynek zapewniajÄ… chociaż miejsca pracy, a ChiÅ„czycy sprowadzajÄ… tabuny wÅ‚asnych pracowników. Zapewnianie im jakichkolwiek preferencji, dawanie ulg podatkowych i innych przywilejów, którymi Å›ciÄ…gamy do siebie zagranicznych inwestorów, musi być bardzo dobrze przemyÅ›lane. To nie jest tak, że przyjdzie ChiÅ„czyk, zbuduje fabrykÄ™, zatrudni Polaków i bÄ™dzie grzecznie pÅ‚aciÅ‚ podatki. Chiny sÄ… graczem Å›wiatowej klasy, a ich ekspansja jest wielotorowa. PoczÄ…wszy od olbrzymiego kapitaÅ‚u, poprzez ogromne rzesze ludzkie, na dziaÅ‚aniach wywiadowczych skoÅ„czywszy. Dlatego sÄ… dla nas ekstremalnie niebezpiecznym partnerem. Posmakowali tego już Rosjanie, doÅ›wiadczajÄ…c chiÅ„skiej kolonizacji Syberii. Z nieoficjalnych danych wynika, że w Å›lad za uciekajÄ…cymi ze wschodnich rejonów Federacji Rosyjskiej, w poszukiwaniu lepszego życia, Rosjanami, nadciÄ…gajÄ… ChiÅ„czycy, osiedlajÄ…c siÄ™ oraz inwestujÄ…c kwoty liczone w miliardach dolarów rocznie. Nietrudno wyobrazić sobie kolonizacjÄ™ i faktyczne przejÄ™cie kontroli przez ChiÅ„czyków nad sporym obszarem dzisiejszej Rosji. Masowa migracja oraz inwestycje to Å›wietny sposób, aby stopniowo i bezkrwawo przejmować rzeczywistÄ… wÅ‚adzÄ™ nad regionami, czy też paÅ„stwami.

Wiedza przeciętnego Polaka o Chinach jest znikoma. W telewizji ich brak, więc mało o nich wiemy. Jednak oni tu są i działają, zarówno legalnie, jak i pod przykrywką. Państwo Środka jest silne nie tylko gospodarczo, ma również potężny wywiad, który od wielu lat działa również w Polsce. Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego zwane Guoanbu, to struktura, dla której na świecie pracuje, według szacunków, kilkadziesiąt tysięcy osób. Agenci chińskiego wywiadu działają także w Polsce, a brak doniesień medialnych na ten temat świadczy nie tyle o ich słabości, lecz o profesjonalizmie. Kierując się zasadą rozproszonych źródeł informacji, analizują sytuację polityczną i nastroje w naszym kraju. Lobby chińskie istnieje i walczy o wpływy w każdym państwie, leżącym w kręgu zainteresowań CHRL. Polska w tym kręgu jest od lat, z racji swojego strategicznego dla Chińczyków położenia oraz planów ekspansji na Europę, które właśnie nabierają tempa. Straszeni od wielu lat Rosją i jej wywiadem, znając takie nazwy jak CIA czy Mossad, nie jesteśmy świadomi zainteresowania naszym krajem agencji o wiele dla nas groźniejszej. Chiny, co prawda, nie są naszym wrogiem, jednak twardo kierują się swoim interesem, a tam, gdzie go widzą, działają profesjonalnie i zdecydowanie.

Chiny od wielu lat starajÄ… siÄ™ wykreować na czoÅ‚owe Å›wiatowe mocarstwo. Dawny ukÅ‚ad siÅ‚, rozkÅ‚adajÄ…cy siÄ™ pomiÄ™dzy USA i ZSRR, rozsypaÅ‚ siÄ™ w pyÅ‚ wraz z rozpadem sowieckiego imperium. LukÄ™ po nim stopniowo zaczęły wypeÅ‚niać Chiny, rosnÄ…ce w siÅ‚Ä™ z wielu wzglÄ™dów, głównie dziÄ™ki ogromnym zasobom taniej siÅ‚y roboczej, bÄ™dÄ…cej ich głównym atutem, który zresztÄ… mistrzowsko wykorzystujÄ…. Quasi komunistyczna gospodarka jest obrazem pragmatyzmu i rozsÄ…dku ChiÅ„czyków, tworzÄ…cych na swoim terytorium wolnorynkowe strefy ekonomiczne. ZachÄ™canie zachodnich koncernów do inwestowania i przenoszenia produkcji do ich kraju, sprawiÅ‚o, że na dzieÅ„ dzisiejszy olbrzymia część artykułów na caÅ‚ym Å›wiecie ma etykietÄ™ „made in China”. Gospodarka chiÅ„ska odgrywa dziÅ› niespotykanÄ… rolÄ™ w ksztaÅ‚towaniu miÄ™dzynarodowego handlu. Produkcja na ich terenie nie obejmuje już tylko prostych produktów, lecz coraz wiÄ™kszy jej procent stanowiÄ… najnowsze technologie. Wszystko to wyprowadziÅ‚o Chiny na czoÅ‚owÄ… pozycjÄ™, zagrażajÄ…cÄ… nawet dominujÄ…cej roli Stanów Zjednoczonych. ZacieÅ›nianie współpracy z RosjÄ…, bÄ™dÄ…cÄ… znaczÄ…cym dostarczycielem surowców dla chiÅ„skiej gospodarki, również może niepokoić polityków przywykÅ‚ych do aktualnego status quo. Rosja, co prawda, nadal przejawia tendencje imperialistyczne, jednak w obecnej sytuacji może być dla ChiÅ„czyków najwyżej sÅ‚abszym wspólnikiem, a nie równorzÄ™dnym graczem.

Polityka zagraniczna obecnych polskich wÅ‚adz zasadza siÄ™ na szukaniu bezpieczeÅ„stwa w NATO, czyli najproÅ›ciej rzecz ujmujÄ…c u Amerykanów, oraz poszukiwaniu możliwoÅ›ci nowych rozwiÄ…zaÅ„ gospodarczych, wbrew dotychczasowemu ukierunkowaniu na Niemcy i w mniejszym stopniu na RosjÄ™. Rozmowy z ChiÅ„czykami czy wyjazdy prezydenta Andrzeja Dudy do Etiopii wpisujÄ… siÄ™ w ten schemat i nie ma w tym nic zÅ‚ego. Jakkolwiek w przypadku Afryki ewentualne korzyÅ›ci sÄ… wÄ…tpliwe, to współpraca z Chinami może nam przynieść korzyść. WÅ›ród przedstawicieli naszych wÅ‚adz gÅ‚osy sÄ… jednak różne. Głównym oponentem zaangażowania Polski w chiÅ„skie projekty gospodarcze wydaje siÄ™ być minister obrony Antoni Macierewicz. Jego zdaniem Nowy Jedwabny Szlak jest częściÄ… planu zakÅ‚adajÄ…cego „zlikwidowanie Polski, jako niepodlegÅ‚ego podmiotu”, w zwiÄ…zku ze zmniejszeniem wpÅ‚ywów USA w naszym regionie. Widać tu wyraźnie pokÅ‚adanie zbyt dużej nadziei w czynniku amerykaÅ„skim, co mnie w ogóle nie dziwi, ponieważ PiS w ewidentny sposób kultywuje czoÅ‚obitność wobec Waszyngtonu. Dziwi mnie za to zaangażowanie w rozmowy z ChiÅ„czykami. Widać polscy decydenci nie dostali jeszcze reprymendy od Wielkiego Brata. NiewÄ…tpliwie, gdy tylko w USA poÅ‚apiÄ… siÄ™, o co w tym chodzi, nadejdÄ… instrukcje i udziaÅ‚ Polski w Jedwabnym Szlaku stanie pod znakiem zapytania. ChiÅ„czycy dogadajÄ… siÄ™ z kimÅ› innym, a my zostaniemy z rÄ™kÄ… w nocniku i kilkoma amerykaÅ„skimi żoÅ‚nierzami na pocieszenie. Irytuje mnie nieustanne pokÅ‚adanie wiary w tego, czy innego możnego patrona, zamiast budowania suwerennej polityki i siÅ‚y wÅ‚asnego paÅ„stwa.

Macierewicz ma oczywiście pod pewnymi względami rację i wiele argumentów na korzyść jego stanowiska w kwestii chińskiej już w tym tekście padło. Nie zgadzam się tylko, co do istoty formułowanych obiekcji. Wycofywanie się Amerykanów z Europy nie jest dla nas dużym zagrożeniem, tym bardziej, że za prezydentury Obamy proces ten de facto postępował. Europa wyszła z kręgu zainteresowania USA wraz ze wzrostem siły Chin, będących dla Amerykanów głównym konkurentem. Teraz, wraz z chińskimi projektami ekspansji na rynek europejski, uwaga Stanów Zjednoczonych znowu skupi się na Europie. Oni też chcieliby z nami bezproblemowo handlować. CETA, TTIP, to wszystko są próby gospodarczej kolonizacji, z tym, że zza Oceanu. Tak samo Chiny skolonizują nas, jeśli nie postąpimy mądrze. Sądzę, że w tym przypadku bardzo ważna byłaby solidarność państw Europy, jednak będąc realistą, ciężko mi w to uwierzyć. W każdym razie obecne poczynania rządu premier Szydło w kwestii chińskiej nastrajają pozytywnie. Co prawda niczego jeszcze nie wywalczyła, ale sam fakt poszukiwania nowych szans dla Polski, odbieram z zadowoleniem. Niezadowolony za to jestem z braku konkretów i rzeczowej, publicznej dyskusji na ten temat. Wydaje mi się, że kwestia współpracy z Chinami może zaważyć na naszym losie na długie lata. Źle rozegrana nie wróży zaś niczego dobrego.

źr.- Sytuacja Gospodarcza Chin, -
http://www.pekin.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_dwustronna/wspolpracagospodarcza/sytuacja_gospodarcza_chin/
- Deepen the China-EU Comprehensive Strategic Partnership for Mutual Benefit and Win-win Cooperation, Strona internetowa MSZ Chińskiej Republiki Ludowej, http://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjdt_665385/wjzcs/t1143406.shtml


Jarosław Gryń