Dodano: 15.05.07 - 15:04 | Dział: Media od kuchni

Szafa polska 1945-89

21 maja o 20.20 na antenie TVP1 odbędzie się telewizyjna premiera filmu dokumentalnego „Szafa polska 1945-89” w reĹźyserii Katarzyny Kościelak i Joanny Jaworskiej. Premierę telewizyjną poprzedził pokaz filmu 10 maja o 18.30 w kinie „Luna”, ze specjalnym udziałem autorek. Jest to pełna humoru i anegdot historia mody w PRL.

Opowieść zarĂłwno o twĂłrcach i kreatorach mody, ktĂłrzy w panującej ogĂłlnie szarości prĂłbowali zrobić „coś z niczego”, Ĺźeby Polacy wyglądali bardziej elegancko, jak i o Polakach, ktĂłrzy chcieli podążać za ogĂłlnoświatowymi trendami choćby na skromną, socjalistyczną miarę. W filmie wypowiadają się najwięksi polscy projektanci, m.in.: GraĹźyna Hase, Barbara Hoff i Jerzy Antkowiak oraz gwiazdy polskiej estrady, m.in.: Maryla Rodowicz i Halina Frąckowiak. Wykorzystano takĹźe doskonale zachowane materiały archiwalne.

W filmie zobaczymy, jak z kaĹźdą dekadą – od zakończenia wojny w 1945 roku do upadku ustroju komunistycznego w roku 1989 – zmieniały się w Polsce moda, trendy i pomysłowość PolakĂłw i Polek. To swoisty obraz zmieniającego się kraju widzianego „od strony szafy”. Projektanci i producenci towarĂłw to nie jedyni twĂłrcy mody. To jest modą, co zostało zaakceptowane przez społeczeństwo. Tę oczywistą prawdę od zawsze pojmowała „ulica”, gorzej było z decydentami, ktĂłrzy wszystko prĂłbowali ujmować w sztywne ramy zarządzeń, przepisĂłw i planĂłw 5-letnich. A tymczasem ledwie zakończyła się wojna i cały narĂłd przystąpił do odbudowy kraju, a juĹź kobiety i mężczyĹşni zaczęli myśleć o tym, jak się modnie ubrać. Początkowo obowiązywała moda „partyzancka” – oficerki, płaszcze z duĹźymi klapami, przerabiane z mundurĂłw wojskowych kostiumy. Na tym tle wyróşniały się przywoĹźone lub przysyłane z Zachodu amerykańskie kurtki. Tam, gdzie cudem ocalała zawartość przedwojennych szaf, przerabiano według nowego kroju dawne jedwabie i koronki. Standardem były ciągle jednak bluzki szyte ze... spadochronĂłw. Nawet podczas odgruzowywania miast dziewczyny chciały przecieĹź atrakcyjnie wyglądać.

Lata 50. przyniosły obraz kobiety jako zaangaĹźowanej ZMP-Ăłwki w koszuli, czerwonym krawacie i rĂłwnie obowiązkowej jak Ăłw krawat trwałej ondulacji. Jednocześnie zaczęły się pojawiać piękne, kobiece, kwieciste suknie na szerokich halkach. Odbywający się w 1955 r. w Warszawie Międzynarodowy Festiwal MłodzieĹźy był nie tylko okazją do spotkania się z rĂłwieśnikami z innych krajĂłw, ale rĂłwnieĹź podpatrzenia, co i jak nosi się na świecie. Nowym strojom towarzyszyła nowa muzyka: zakazany oficjalnie jazz i rock and roll. Na ulicach „szpanowali” tymczasem bikiniarze – obowiązkowo z włosami w „plerezę”, w kolorowych skarpetkach, butach na słoninie i krawatach z motywem palmy lub nagiej panienki, choć za taki „wywrotowy” wizerunek własnej osoby moĹźna było nawet trafić za kratki. SzczegĂłlnie spragnieni modnych strojĂłw zaopatrywali się w nie na tzw. „ciuchach”, nie bacząc na wysokie ceny.

W latach 50. znana projektantka Jadwiga Grabowska, zwana „polską Coco Chanel”, załoĹźyła firmę „Moda Polska” (powstał wtedy rĂłwnieĹź dom mody „Telimena”), organizowała pokazy, prezentując nad Wisłą to, co nosiło się w ParyĹźu, Mediolanie czy Londynie. Niestety, od pomysłu do przemysłu droga daleka: na pokazach modele do produkcji wybierały specjalne komisje, niekoniecznie znające się na modzie, dlatego w sklepach ze świecą moĹźna było szukać cudownych kreacji z wybiegĂłw. „Moda Polska” ubierała elity, w tym przedstawicieli naszego korpusu dyplomatycznego. „Zwykłe” Polki radziły sobie jak mogły, m.in. korzystając z wykrojĂłw zamieszczanych w niektĂłrych czasopismach lub podpatrując gwiazdy upowszechniającej się stopniowo telewizji.

Nadeszły lata 60. a wraz z nimi pojawiły się skutery, mini, tapirowane koki, makijaĹź z grubą, czarną kreską na gĂłrnej powiece. Szczytem marzeń były obcisłe dĹźinsy z bazaru lub komisu, buty „beatlesĂłwki”, ortalionowe płaszcze i wąskie krawaty typu „śledĹş”. MłodzieĹź tańczyła twista, a milicja, nauczyciele i co surowsi rodzice tępili, z zapałem godnym lepszej sprawy, noszenie długich włosĂłw. Zachodnie wzory przełamywano akcentami ludowymi - haftami, gĂłralskimi sprzączkami, Ĺźeby całość wyglądała bardziej swojsko. Pod koniec dekady młodzi ludzie coraz częściej chcieli wyglądać po hipisowsku.

Lata 70. to okres ciuchĂłw z Pewexu i namiastek luksusu na socjalistyczną miarę. Ci, ktĂłrzy nie mogli sobie na ten luksus pozwolić szturmowali stoiska Hofflandu albo dziergali na drutach i szydełku z importowanej włóczki wystanej w kolejce. Ta umiejętność przydała się w kolejnej – bardziej kryzysowej dekadzie. I znĂłw historia zatoczy koło – tak jak po wojnie, w latach wszechobecnych brakĂłw talenty krawiecko-rzemieślnicze odkryje w sobie prawie kaĹźdy. Pielucha z tetry okaĹźe się świetnym materiałem na sukienkę, zasłona – na spodnie…

Zespół Rzecznika Prasowego TVP S.A.