Dodano: 16.11.19 - 16:07 | Dział: Kultura i Nauka

Ĺťycie rodzinne Zanussich

Rozmowy z Elżbietą i Krzysztofem



Z twórczością Barbary Gruszki - Zych pierwszy raz spotkałem się, aż dziw mnie teraz bierze - dopiero w roku 2015. I to nie z poezją, do której mi blisko, lecz z prozą, napisaną znakomicie biografią mojego ukochanego kompozytora Wojciecha Kilara, zatytułowaną *Takie piękne życie. Portret Wojciecha Kilara *Wydawnictwo Niecałe, Bytom 2015. W tym właśnie czasie niespodziewanie zachorowałem na bezobjawowe zapalenie płuca i w stanie zagrożenia życia zostałem przewieziony do szpitala w Szczecinie - Zdunowie. Bliska mi osoba dała mi wspomnianą książkę, abym mógł się z nią zapoznać, gdy będę w stanie czytać. Po tygodniu poddania mnie intensywnemu leczeniu, gdy jeszcze bardzo osłabiony wziąłem * Takie piękne życie* do ręki, zacząłem czytać i nie odłożyłem aż przeczytałem. Do tej uważam to za cud, bo mój stan zdrowia wówczas wykluczał przeczytanie choćby kilku zdań. Nigdy wcześniej nie czytałem tak wspaniale napisanej biografii, dzieła literackiego, które mocą zawartej w nim prawdy, wielością informacji, anegdot, czy też refleksji Mistrza o sprawach kardynalnych, nastrojem, pięknym językiem, głęboka duchowością kazało się w nim ( dziele) po prostu zadurzyć. Cóż, to tylko krótki tekst o zakochaniu. Stałem się oddanym miłośnikiem talentu Barbary Gruszki - Zych.



W roku tym roku ukazała się kolejna książka biograficzna *Życie rodzinne Zanussich. Rozmowy z Elżbietą i Krzysztofem*, Wyd. Działania Wizualne, 2019 myślę, że należy ją klasyfikować w bardzo rozszerzonej klasyfikacji, gdyż jest to sterowana, nawigowana przez kapitana - pisarkę rozmowa - rzeka z małżeństwem: Elżbietą Grocholską - Zanussi i Krzysztofem Zanussim dotykająca wielkiej ilości tematów, informacji, rozważań, wspomnień, zdarzeń z planów filmowych, czy też określając kolokwialnie, choć prawdziwie fragmentów ze zrealizowanego już scenariusza i kadrów z obrazu ruchomego zwanego życiem rodzinnym, wielce delikatnym, prywatnym.
Od strony warsztatowej frapuje mnie w jaki sposób autorka zapisywała owe rozmowy, czy korzystała z dyktafonu, czy jej pamięć zdołała zapisać taką wielość faktów i rozważań, a po pierwsze, co sprawiło, że interlokutorzy w sposób wręcz bez ograniczeń, otworzyli się przed nią. Zawierzyli jej całkowicie. Oczywiście, autoryzowali spisane czyny i rozmowy, lecz powiedzieli, to co możemy przeczytać: od rozdziału pierwszego: Jeżdżę i tęsknię do rozdziału dwudziestego ósmego, ostatniego: Ogród bez mojego spojrzenia. Na skrzydełku książki Krzysztof Zanussi tak podsumował zapis rozmów pomieszczony w książce: Pani Basiu, Po lekturze Pani książki o nas spodobaliśmy się sobie ( czy to dobrze?) Krzysztof Zanussi.

* Życie rodzinne Zanussich. Rozmowy z Elżbietą i Krzysztofem* Barbary Gruszki - Zych, to książka którą czyta się z wypiekami na twarzy lub w szczerej zadumie. Tajemnicą autorki jest to, że gdy wspominam fragmenty zapisanych rozmów, mam wrażenie, że w rzeczywistości słyszałem arcyciekawe dialogi, byłem tam, widziałem, uczestniczyłem dobrym spotkaniu szlachetnych osób. Tak jest i nie może być inaczej.

Ktoś powie: to zapewne na wzĂłr i podobieństwo klasyki: * KrĂłtka rozprawa między trzema osobami, Panem, WĂłjtem, a Plebanem, ktĂłrzy i swe i innych ludzi przygody wyczytają, a takieĹź i zbytki i poĹźytki dzisiejszego świata*– dialog napisany przez Mikołaja Reja, wydany w Krakowie w roku 1543 pod pseudonimem AmbroĹźy Korczbok RoĹźek. Cóş, dialog - tak, reszta: kosmicznie niepowtarzalna i zaskakująca i powodująca zastanowienie czytelnika nad swoim bytowaniem i jego sensem. Proszę przeczytać. Fascynujące przeĹźycie. Przede wszystkim tchnienie prawdy.

„Ĺťycie rodzinne Zanussich” to pierwsza książka pokazująca dotąd mało znane Ĺźycie prywatne Krzysztofa Zanussiego i jego Ĺźony ElĹźbiety. Tę sferę wybitny reĹźyser przez lata otaczał dyskrecją. Jego legendarna powściągliwość i arystokratyczny dystans sprawiają, Ĺźe jest osobowością nie dającą się zamknąć w Ĺźadnym schemacie. Książka Barbary Gruszki Zych pozwala jednak dotknąć tajemnicy Zanussiego, ktĂłrą w duĹźym stopniu pomaga odkryć jego Ĺźona ElĹźbieta. Tytuł tym bardziej zasługuje na uwagę, Ĺźe w tym roku reĹźyser świętuje swoje 80 urodziny.
Oboje są artystami, ale o malarstwie ElĹźbiety, wywodzącej się z arystokratycznej rodziny Grocholskich, jest mniej głośno. Dała mężowi pierwszeństwo, uznając, Ĺźe to on ma większy talent i moĹźliwości oddziaływania, bo jego dzieła filmowe mogą „dotknąć czyjejś duszy” bardziej niĹź jej obrazy. Rzeczywiście, bez jego filmĂłw, takich jak „Imperatyw”, „Barwy ochronne”, „Cwał”, „Ĺťycie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową”, nie moĹźna sobie wyobrazić polskiego ani europejskiego kina. Znakomity reĹźyser jeszcze nigdy nie dopuścił w rozmowie tak blisko nikogo ze swoich rozmĂłwcĂłw. Na skrĂłcenie dystansu wpłynął fakt, Ĺźe prowadząca ją Barbara Gruszka Zych przyjaĹşni się z nim i jego Ĺźoną od ponad dwudziestu lat, co, naturalnie, narzuca inną perspektywę. Atutem książki jest dynamiczna formuła rĂłwnoczesnej rozmowy z małżonkami, ktĂłra nie tylko otwiera na nowe przestrzenie Ĺźycia reĹźysera – między innymi poznajemy historię jego pierwszej miłości, dowiadujemy się, Ĺźe po Powstaniu Warszawskim o mało nie trafił z matką do Oświęcimia. Uzyskujemy wiedzę o tym, co inspirowało go do tworzenia kolejnych filmĂłw, skąd brał na nie pomysły, jakie problemy z Ĺźycia znalazły w nich odbicie.*

Na zdjęciu: Elżbieta Grocholska - Zanussi, Krzyszof Zanussi, Barbara Gruszka - Zych

Fot. Błażej Zych

Opracował Lech Galicki