Czwartek 25 Kwietnia 2024r. - 116 dz. roku,  Imieniny: Jarosława, Marka, Wiki

| Strona główna | | Mapa serwisu 

Książka Rudolfa Jaworka

dział: "Na zachodzie bez zmian?"

Wszystkich w dziale: 36, strona 17 z 36
<<<  -  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  -  >>>

Część 17
Prusy najgroĹşniejszym z trzech rozbiorcĂłw.

Udział Prus w trzech rozbiorach Polski pozwala na zrozumienie istoty zagadnienia polsko- pruskiego.
Gdy uprzytomnimy sobie rozrost Prus od r. 1648, a więc kolejno zabory Pomorza zachodniego (1648 i 1720), Śląska (1740), Pomorza wschodniego (1772), Wielkopolski (1793) i Mazowsza (1795), zdamy sobie sprawę, że po trzecim rozbiorze z rządu pięciu ziem, tworzących ongi rdzeń narodowy Polski (Pomorze, Śląsk, Wielkopolska, Mazowsze, Małopolska), znalazły się w rękach Prus cztery z nich; piąta, Małopolska, była w posiadaniu innego państwa niemieckiego, tym samym zaś cały obszar Polski piastowskiej był w rękach państw niemieckich.
Z polskiego punktu widzenia oznaczało to, Ĺźe między Prusami a Polską musiała rozpocząć się walka na śmierć i Ĺźycie, gdyĹź wytępienia PolakĂłw na ich terenach macierzystych musiało by rĂłwnać się zanikowi imienia polskiego w ogĂłle...”Z. Wojciechowski op. cit. s. 184).

W czasie wojen napoleońskich możliwość odzyskania przez Polskę niepodległości była ograniczona. Napoleon walcząc z Austrią, Anglią i Rosją utrzymywał przyjazne stosunki z Prusami, które były w posiadaniu większości ziem polskich.

Wykorzystywał więc Napoleon wojsko polskie jedynie do walki z Austriakami. Po bitwie pod Hohenlinden zawarto rozejm w Steyer, a następnie w Luneville nastąpił moment zgody Francuza z naszymi 3 zaborcami.
Nasze wojsko Napoleonowi przestało być potrzebne więc wysłał je na wojnę do San Domingo skąd z 3000 ludzi wróciło jedynie 30 oficerów i 300 żołnierzy.
Dopiero wojna Napoleona z Prusami i jego zwycięstwa pod Jeną i Auerstädt (1806 r.) pobudziły Polaków w Wielkopolsce i na Pomorzu do powstania (1806-1807) i przywróciły Polakom nadzieję na odzyskanie państwa. Po bitwie pod Iławą, która nie przyniosła Napoleonowi spodziewanego zwycięstwa, ten wystąpił do Fryderyka Wilhelma III z propozycją przyjęcia przez tegoż korony polskiej. Chciał w ten sposób rozbić sojusz Prusko-Rosyjski. Później z kolei w Tylży (1807) podobnie koronę polską ofiarowuje cesarzowi Aleksandrowi. W wyniku jego odmowy powstało Księstwo Warszawskie. Po klęsce Napoleona, na Kongresie Wiedeńskim nastąpił podział zdobyczy przez zwycięzców konfliktu.

Podział Europy przedstawiał się następująco:
Francję cofnięto do granic z 1790 roku i przywrócono w osobie Ludwika XVIII panowanie Burbonów.
Wielka Brytania otrzymała nowe kolonie: Maltę i Cejlon, co umocniło jej panowanie na morzach.
Austria zrezygnowała z habsburskich Niderlandów (dzisiejsza Belgia) i nabytków w Niemczech Południowych. Otrzymała w zamian Salzburg, Lombardię i Wenecję.
Prusy utraciły ziemie polskie III-go rozbioru, a jako rekompensatę dostały Poznańskie, Toruń, Wolne miasto Gdańsk, północną Saksonię i obszary nad Renem. Wzmocniło to ich pozycję w Niemczech.
Rosja zatrzymała większą cześć Księstwa Warszawskiego, Finlandię i Besarabię.
Przy owym podziale wyłoniły się sprzeczności interesów. Politycy brytyjscy, bojąc się naruszenia równowagi europejskiej, przeciwni byli odbudowie państwowości Polskiej w unii z Rosją.
Do opozycji przeciw carowi Brytyjczycy zaangażowali Austrię i Francję, zaś Aleksander I pozyskał dla swych planów króla Fryderyka Wilhelma III, obiecując mu odszkodowanie w postaci Saksonii.
Spór obu ugrupowań zaognił się do tego stopnia, że brytyjski dyplomata Castlereagh zapowiadał wojnę, a wielki książę Konstanty wydał odezwę do odtwarzanego wojska polskiego, aby było gotowe walczyć w obronie państwa. Sytuacja stawała się trudna, bowiem w samej Rosji sfery rządzące były przeciwne odnowie Polski.

Ostatecznie sprawę zakończono kompromisem. Zachodnią część Księstwa Warszawskiego (Wielkopolskę wraz z Bydgoszczą i Toruniem oraz Gdańsk) otrzymały Prusy, które ponadto jako rekompensatę uzyskały 2/5 Saksonii. Austria zadowolić się musiała rejonem Wieliczki wraz z kopalniami soli. Kraków z najbliższą okolicą został wolnym miastem, ale pod kontrolą trzech zaborców. Większość ziem Księstwa Warszawskiego otrzymała Rosja, tworząc z nich Królestwo Polskie pod berłem Aleksandra I jako cara Rosji i jednocześnie króla polskiego.

Uchwała kongresu wiedeńskiego z 9 czerwca 1815 r.:
Artykuł I. Księstwo Warszawskie zostaje przyłączone na zawsze do Cesarstwa Rosyjskiego. Będzie ono na mocy swej konstytucji nierozerwalnie związane z Rosją i znajdować się będzie we władaniu J.C.M. cesarza Wszechrosji, jego spadkobierców i następców po wsze czasy.
J.C.M. zachowuje sobie prawo nadać temu państwu, mającemu używać oddzielnej administracji, rozszerzenie wewnętrzne, jakie uzna za przyzwoite (Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640-1870. Wybór tekstów źródłowych pod red. B. Krauzego. PZWS, Warszawa 1951, cz. II, str. 9-)
Dla zachowania rĂłwnowagi sił w Europie Kongres Wiedeński dokonał nowego rozbioru ziem polskich, wnosił jednak polską państwowość, poręczoną przez całą Europę. Jednocześnie te same mocarstwa zobowiązały się, Ĺźe: „Polacy, tak poddani rosyjscy, jak i austriaccy oraz pruscy, będą mieli przedstawicieli narodowych oraz narodowe instytucje państwowe zgodnie z takim trybem Ĺźycia politycznego, jaki kaĹźdy z wyĹźej wymienionych rządĂłw uzna za najbardziej korzystny i odpowiedni dla nich”.
To ustalenie nie zostało zrealizowane. Powstałe „Święte Przymierze” władcĂłw skierowane było przeciw interesom narodĂłw.
Zarówno działalność Świętego Przymierza, jak i uchwały Kongresu Wiedeńskiego były kolejną próbą utrzymania w Europie ustroju feudalnego i absolutyzmu.
Deklaracja Świętego Przymierza
(...) zarówno wewnątrz ich państw własnych jak i w stosunku do państw obcych drogowskazem ich postępowania będą przepisy tej świętej wiary, zasady sprawiedliwości, miłości i zgody.
Zgodnie ze słowami Pisma Świętego nakazującymi wszystkim ludziom, by byli sobie wzajemnie braćmi, trzej monarchowie wiążą się węzłami prawdziwego nierozerwalnego braterstwa, uważając się za współrodaków gotowych przy każdej sposobności do udzielenia sobie wzajemnej pomocy i poparcia (...)
Praktyka:
- dzielenie państw i narodów w imię interesu władców
- odbieranie praw nadanych w czasie rewolucji
- przywracanie nierówności stanowej
- przywrócenie poddaństwa
- system szpiegowsko-policyjny, śledzenie, denuncjacje, areszty
- likwidacja wprowadzonych przez rewolucję zasad „wolności, rĂłwności i braterstwa” oraz „ludzie wolni są braćmi”
- stłumienie rewolucji w Hiszpanii i we Włoszech (1821)
- blokada przez AustriakĂłw i PrusakĂłw granic KrĂłlestwa (1831)
- interwencja wojsk pruskich w państwach niemieckich (1848-1849)
- interwencja carska na Węgrzech (1849)
- Restauracja dawnych monarchii i przywracanie porządku sprzed rewolucji oznaczało przekreślenie dotychczasowych reform okresu napoleońskiego. Nie odpowiadało to rozbudzonym aspiracjom różnych warstw ludności i zapowiadało niepokoje społeczne. Aby temu zapobiec, pod wpływem Świętego Przymierza rozbudowano w całej Europie system szpiegowsko-policyjny. Policja tropiła wszystkie przejawy samodzielnej myśli, szpiegowała uczniów, młodzież akademicką, urzędników i wojskowych.
- Władze przy pomocy cenzury i dekretów prasowych, tępiły niezależna prasę, nie dopuszczały do druku i rozpowszechniania literatury, którą uznawały za wrogą. Usuwano nawet udogodnienia techniczne i zdobycze higieny wprowadzone w okresie rewolucji i Napoleona.
System szpiegowsko-policyjny Świętego Przymierza nie był w stanie skutecznie zapobiec rewolucjom. Wybuchały one w wielu państwach i miały na celu obalenie monarchii absolutnych oraz wprowadzenie na ich miejsce monarchii konstytucyjnych, które umożliwiłyby swobodny rozwój gospodarki kapitalistycznej. (Andrzej Leszek Szcześniak: Historia 1815-1939, Warszawa 1988r.)......

Wszystkich w dziale: 36, strona 17 z 36
<<<  -  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  -  >>>

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt