Czwartek 25 Kwietnia 2024r. - 116 dz. roku,  Imieniny: Jarosława, Marka, Wiki

| Strona główna | | Mapa serwisu 

Książka Rudolfa Jaworka

dział: "Na zachodzie bez zmian?"

Wszystkich w dziale: 36, strona 9 z 36
<<<  -  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  -  >>>

Część 9
Zjednoczenie ziem polskich

Podjął się tego dzieła Władysław Łokietek, początkowo bez sukcesu. Zjednoczenia ziem polskich i połączenia ich z ziemią Czech dokonał krĂłl czeski, z dynastii PrzemyślidĂłw – Wacław.

Chociaż oparł się na żywiole niemieckim, dokonał jednak wielkiego dzieła zjednoczenia rozdrobnionych i skłóconych Polaków w jedną całość. M. Bobrzyński (op. cit. s. 176) tak podsumowuje jego rządy:
„ Panowanie czeskie, chociaĹź – jak zobaczymy – stale się nie zdołało utrzymać, wywarło jednak błogi wpływ na dalszy rozwĂłj Polski.
Król Wacław II rządził nowym państwem za pomocą swych namiestników, starostów, których na czele zbrojnych swoich zastępów w ważniejszych grodach posadzał i nad pojedynczymi dzielnicami przełożył. Były to więc rządy silne, które wszelkie zamieszanie w zarodzie tłumiły i społeczeństwo polskie, z tylu różnorodnych czynników złożone, do łączności i zgody przyzwyczajały.
Prowadzone w jednolitym kierunku, przyzwyczajały rządy czeskie zarazem do łączności rozmaite dzielnice, przekonały PolakĂłw, Ĺźe pomimo półtorawiekowego rozdziału mogą przecieĹź, i to z wielkim dla siebie poĹźytkiem, tworzyć jedno polityczne ciało. Kto wie, czy bez krĂłtkich rządĂłw Wacława bylibyśmy się juĹź kiedykolwiek sami na jednolitą monarchię zdobyli.”

Po Wacławie II władzę nad Polską przejął jego syn, Wacław III. Jednakże czescy władcy opierający się w swej administracji często na Niemcach, budzili niechęć polskich panów.
Kiedy więc zmarł Wacław III – ostatni z czeskich PrzemyślidĂłw, KrakĂłw otworzył bramy przed Łokietkiem dając początek procesowi zjednoczenia ziem polskich pod jego berłem.
Były w tym czasie jeszcze silne sentymenty pro czeskie wśród mieszczaństwa. Mieliśmy do czynienia nawet z buntem mieszczan krakowskich pod wodzą Alberta i biskupa Jana Muskały. Bunt ten jednak po rocznym oblężeniu miasta został stłumiony.

Norman Davies w swym dziele „BoĹźe Igrzyska – Historia Polski” (tom I KrakĂłw 1992 s.141) pisze: „CzechĂłw uznano za cudzoziemcĂłw, sługi „niemieckiego” cesarza, sprzymierzeńcĂłw „niemieckich” książąt w Prusach i „niemieckich” PiastĂłw na Śląsku. Arcybiskup gnieĹşnieński, Jakub Świnka, postawił biskupa Muskatę... przed sądem kościelnym. Ekskomunikował książąt głogowskich, ktĂłrzy przemienili Śląsk w nową Saksonię i oddalił ich roszczenia do Pomorza na rzecz Zakonu KrzyĹźackiego.

Sytuacja Polski scalonej przez Władysława Łokietka była nader niekorzystna, nawet po zajęciu przez niego Wielkopolski: Od płn. czaili się Krzyżacy, od płd. zach. król Czech Jan Luksemburski, od zachodu zagrażała mu marchia brandenburska. Mazowsze realizowało swą samodzielną, nieprzyjazną Łokietkowi politykę. Na odzyskanym Pomorzu w r. 1307 ród Święców wszczął bunt i poddał się władzy margrabiego brandenburskiego Waldemara.
Chcąc bunt stłumić Łokietek poprosił o pomoc Krzyżaków, co przypłacił całkowitą utratą tych ziem.
„KrzyĹźacy zakupili od Waldemara jego mniemane prawa do Pomorza i w r. 1311 dali sobie potwierdzić to kupno przez cesarza niemieckiego, ktĂłrego uznawali za swego zwierzchniego pana.
Wielki mistrz Zakonu zjechał na stałe na Pomorze i założył stolicę swoją w Malborku. Tak stanęła na północy Polski, panując nad ujęciem Wisły, groźna potęga krzyżackiego zakonu. Była to przednia straż Niemiec.
O ile Niemcy Ăłwczesne, rozbite na mnĂłstwo drobnych księstw z tytularną niemal władzą cesarską na czele, były prawie bezsilne, a wskutek nieustannych wewnętrznych zamieszek jeszcze więcej się rozprzęgały, o tyle zakon krzyĹźacki umiał napływającą doń z Niemiec ludność i rycerstwo wybornie organizować. Karność była w Zakonie wzorowa, słowo mistrza święte, wojsko dobrane i liczne, skarby wielkie, wzgarda polskości, żądza boju i chciwość nowych nabytkĂłw wielka.”
Z taką to potęgą Łokietek udał się na drogę układów, wytoczył sprawę przed Stolicą Apostolską, której się poddał, a której jako zakon podlegali Krzyżacy. Odniósł zwycięstwo,
Papież ogłosił bullę potępiającą Zakon, a komisarze jego wydali w roku 1321 wyrok skazujący Zakon na zwrot Pomorza i 30 000 grzywien Polsce tytułem szkód oraz kosztów procesu. Ale Krzyżacy, w których religia i posłuszeństwo dla Stolicy Apostolskiej, ustąpiły miejsca żądzy zaboru, zaprotestowali przeciw wyrokowi, zatrzymali świętopietrze należne papieżowi i lekceważyli sobie wszelkie groźby, a nawet wielką klątwę, którą na nich w r. 1328 rzucił papież Jan XXII.

To nieposłuszeństwo Krzyżaków wobec Papieża sprawiło, że Łokietek wziął sprawy w swoje ręce, połączył się z książętami zachodniego Pomorza, u mężnego króla węgierskiego Karola Roberta, za którego wydał córkę swoją Elżbietę, zamówił posiłki, rzucił się w roku 1326 na Brandenburg, spustoszył go straszliwie i odzyskał dawno zagrabione Polsce graniczne zamki. Zwrócił również oczy na wschód i podjął myśl polsko-litewskiego przymierza przeciw Krzyżakom. Natomiast Krzyżacy podburzali zawistnych Łokietkowi książąt śląskich i mazowieckich, łączyli się z Czechami, którym książęta śląscy podlegali.
W roku 1328 wybucha wojna, pomyślna zrazu dla Łokietka. Krzyżacy opamiętawszy się ogłosili wojnę krzyżową przeciw Litwie, na czele wojsk stawiają Jana króla czeskiego, roszczącego sobie po Wacławie prawa do polskiego tronu. Zapuściwszy się zwycięsko w głąb Litwy zwróciła się jego wyprawa na Polskę. Jan Czeski zdobył ziemię dobrzyńską i jako mniemany król polski sprzedał ją wraz z Pomorzem Krzyżakom. Łokietek ledwie Kujawy obronił.
Po chwilowym rozejmie odnowiła się wojna w roku 1331 z jeszcze większym zapałem. Krzyżacy zapuścili się aż do Kalisza, ale w odwrocie ponieśli pod Płowcami straszliwą klęskę.

Wincenty z Szamotuł, ów zrzucony z urzędu wielkopolski starosta, w szeregach Zakonu walczący, rozstrzygnął bitwę przerzucając się na stronę Polaków. Jana Czeskiego, posiłkującego Krzyżaków od południa, odpędzili od murów mieszczanie Poznania, a Łokietek srodze na wiarołomnym Śląsku się pomścił.
Nie odzyskano Pomorza, Brześcia Kujawskiego i Ziemi Dobrzyńskiej, ale bohaterskim wytężeniem sił pod wodzą krĂłla (koronacja Łokietka w r. 1319) narĂłd się scalił i uratował swą niepodległość.”

Łokietek umarł w 1333r. zawarłszy uprzednio rozejm z Zakonem. Syn Łokietka, Kazimierz Wielki (1333-1370) całą swą energię poświęcił na wzmocnienie więzów wewnętrznych kraju, wzrostowi jego bogactwa, sprawnej administracji, zaś w polityce zagranicznej zapewnienie spokoju dla kraju.
Zawarł pokój z Zakonem i Czechami i chociaż okupił go znacznymi stratami, jednak wzmocnił znacznie swe państwo dając podstawę do rewindykacji poniesionych strat terytorialnych (Śląsk na rzecz Czechów, Pomorze na rzecz Krzyżaków) swym następcom. Poczynił w tym kierunku już pewne kroki.
Kiedy Karol IV objął władzę w marchii brandenburskiej zyskał bezpośrednie połączenie z ziemiami Zakonu. Kazimierz w tym okrążaniu swych ziem przez dom brandenburski widział dla Polski poważne zagrożenie, dlatego coraz energiczniej atakował brandenburczyków:
„Uderzenia Kazimierza Wielkiego idą więc jedne po drugich. W r.1365 poddaje sobie lennie dotychczasowych lennikĂłw brandenburskich, panĂłw von Osten, dzierżących grody Santok i sąsiedni Drzeń; granica Wielkopolski na północnym zachodzie jest więc restytuowana, dorobek Przemysława II odzyskany.
W trzy lata potem rewindykuje Kazimierz niezmiernie ważny strategicznie obszar między rzekami Drawą, Chudą i Notecią, a tym samym przerywa terytorialne połączenie między marchią i Zakonem i uzyskuje bezpośredni związek terytorialny z Pomorzem Zachodnim. W tymże roku 1368 wnuka swego przez córkę Elżbietę, imieniem również Kazimierza, adoptuje, tzn. w świetle pojęć piastowskiego prawa dziedziczenia nadaje mu znamię dziedzica tzw. koniecznego.
By wnukowi na czas życia zabezpieczyć sytuację w Polsce, Kazimierz Wielki wyznaczył mu znaczny pas ziemi biegnący od Pomorza zachodniego w głąb kraju. Wojna z Karolem IV wisiała przed zgonem Kazimierza Wielkiego na włosku.
Ostatni z PiastĂłw umarł z akordem nadodrzańskim. U ujść Odry rozpoczęły się i zakończyły dzieje monarchii piastowskiej (963-1370).” Z. Wojciechowski op. cit. s.78......

Wszystkich w dziale: 36, strona 9 z 36
<<<  -  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  -  >>>

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt