Piątek 19 Kwietnia 2024r. - 109 dz. roku,  Imieniny: Alfa, Leonii, Tytusa

| Strona główna | | Mapa serwisu 

Książka Rudolfa Jaworka

dział: "Na zachodzie bez zmian?"

Wszystkich w dziale: 36, strona 10 z 36
<<<  -  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  -  >>>

Część 10
Śmiertelne zwarcie

Testament Kazimierza Wielkiego został obalony przez panĂłw małopolskich, w ktĂłrych interesie była ekspansja na płd.-wsch. Starano się ją realizować przy pomocy rozwiązań dynastycznych. Po rządach węgierskiego Ludwika krĂłlową miała stać się jego cĂłrka Maria. Ta jednak wg. Ăłwczesnego zwyczaju była przyrzeczona Zygmuntowi Luksemburczykowi, synowi Karola IV. Tej kandydaturze sprzeciwili się Polacy, gdyĹź Polska tą drogą weszłaby pod panowanie władzy Brandenburgii. Zygmunt musiał zadowolić się tronem węgierskim. Spory prĂłbowano załagodzić ofiarując koronę młodszej cĂłrce Ludwika – Jadwidze. Ta z kolei była przyrzeczona austriackiemu księciu Wilhelmowi, jednak krakowscy panowie nie dopuścili do tego związku postanawiając Jadwigę oddać synowi litewskiego Olgierda – Jagielle. Kandydatura ta stwarzała dla panĂłw małopolskich moĹźliwość ekspansji na wschĂłd, odebranie Węgrom Rusi.

Dla Wielkopolan istotne było, że Litwa od lat zagrożona ekspansją Krzyżaków, połączy siły z Polską do walki ze wspólnym wrogiem. Czasy te tak opisuje M. Bobrzyński (op. cit. s.199)
„Po śmierci Kazimierza w roku 1370 objął teĹź Ludwik bez przeszkody rządy moĹźnego państwa, ale połoĹźonych w nim nadziei nie ziścił. Zamiast na czele narodu stanąć i w połączeniu z Węgrami zakon krzyĹźacki zdruzgotać, oddawał się Ludwik wyłącznie węgierskim sprawom, a traktując Polskę po macoszemu, uwaĹźał ją tylko za bogaty spichrz, ktĂłry ma jego dostatki i znaczenie w Europie pomnaĹźać.
Rządy Rusi, którą od Polski odosobnić pragnął, oddał najpierw Władysławowi, księciu opolskiemu, a przeniósłszy go później na Kujawy, sam ją Węgrami obsadził i dla Węgier zagarnął. Było to wiarołomstwo krzyczące.
Oburzył się też naród, raczej od dawna Ludwikowi nie sprzyjająca szlachta, rozpoczęły się zamieszki. Ale Ludwik oparł się na możnowładztwie. Ustanowiwszy rejentką w Krakowie matkę swoją, a córkę Władysława Łokietka Elżbietę, gromadził koło niej silną swą partię. (...)

Rozpoczęły się nowe z królem Ludwikiem targi. Ludwik nie miał synów, pragnął jednej ze swych córek tron polski zapewnić. Myśl ta przejmowała wstrętem rycerskie umysły Polaków, którzy nawet w dobrach prywatnych kobiet do dziedziczenia nie przypuszczali, a jednak zgodzili się na nią panowie polscy w roku 1374 w Koszycach; nie pierwej atoli prawo córek Ludwikowych do następstwa uznali, aż król wystawił im pamiętny przywilej, mocą którego uwolnił szlachtę od wszelkich dotychczasowych danin i powinności, z wyjątkiem opłaty corocznej dwóch groszy z łanu, tzw. poradlnego.
Widząc to Ludwik postanowił jeszcze za Ĺźycia oddać Polskę swej starszej cĂłrce Marii i mężowi jej Zygmuntowi, margrabiemu brandenburskiemu, synowi cesarza Karola IV Luksemburskiego i wyprawił ich rzeczywiście do Polski, kiedy w r. 1382 nagła śmierć go zaskoczyła.”

Jak już wyżej wspomniano, niechęć krakowskich możnowładców do poddania polskiej korony zwierzchnictwu domu Habsburgów sprawiła, że Jadwigę, córkę Ludwika węgierskiego oddano Jagielle. W tym czasie bowiem jedynym poważnym zagrożeniem dla polskich ziem był Zakon Krzyżacki. Zdobywszy ziemię w Prusach, na Żmudzi, na Litwie a nawet na Inflantach Zakon ten rósł w siłę. Jego misja walki z poganami dawała mu wsparcie ówczesnych europejskich władców świeckich, cesarza i Kościoła.

W tych czasach, dzięki mądrej polityce wewnętrznej i powiązaniom dynastycznym Kazimierza Wielkiego, również Polska odradzała się w zdrowy i potężny zwarty organizm państwowy.
Te dwa potężniejące państwowe organizmy rodziły coraz więcej wzajemnych konfliktów i sprzeczności. Objęcie polskiego tronu przez W. Jagiełłę, związana z tym chrystianizacja Litwy, nie tylko znacznie wzmacniała Polaków swym potencjałem wojskowym, lecz co było nie mniej ważne, pozbawiała Krzyżaków sensu ich podbojów.

N. Davies (op. cit. s.173) pisze:“Po r. 1386 przyjęcie przez Litwę chrześcijaństwa pozbawiło Zakon KrzyĹźacki jego podstawowej raison d’ être . Nie miał on jednak najmniejszego zamiaru zwijać interesu. Mimo Ĺźe KrzyĹźacy zostali pozbawieni dopływu sił z nowo powstałego połączonego państwa Polski i Litwy, dysponowali oni wielkimi rezerwami wojskowymi, umiejętnościami technicznymi oraz poparciem dyplomatycznym z zewnątrz. Bronili swych zdobyczy z zajadłą determinacją. Dwie powaĹźniejsze wojny – wielka wojna w latach 1409-22 oraz wojna trzynastoletnia w latach 1454-66 – nieco tylko poskromiły pychę Zakonu i ograniczyły zajmowane przez niego terytoria. W latach trzydziestych XV w. w ramach koalicji polskich moĹźnowładcĂłw z czeskimi taborytami zorganizowano szereg wypraw, ktĂłre dotarły do wybrzeĹźy Morza Bałtyckiego. Wreszcie w latach 1519-21 sprawy przybrały taki obrĂłt, Ĺźe wydawało się, iĹź kolejna powaĹźniejsza wojna doprowadzi do ostatecznego starcia na śmierć i Ĺźycie; wtedy, w r. 1525, Zakon został nagle zsekularyzowany i rozwiązany. Jednym jedynym posunięciem reformacja osiągnęła to, czego Polska i Litwa nie zdołały osiągnąć przez półtora wieku.”

Lecz wróćmy do owego historycznego starcia ówczesnych dwóch potęg i jego skutków w stosunkach polsko-niemieckich (krzyżackich i brandenburskich) w następnych dziesięcioleciach. Do spotkania wojsk doszło 15.07.1410r. na polach w pobliżu wsi Grunwald.
Po stronie polskiej stanęły wojska korony pod wodzą Zyndrama z Maszkowic, armia Wielkiego Księstwa pod wodzą Witolda, wojska czeskie prowadzone przez sławnego Jana Żiżkę oraz rycerze pod wodzą Zawiszy Czarnego.
Po stronie przeciwnej stanęło wojsko Zakonu i liczne oddziały rycerzy z Zachodniej Europy......

Wszystkich w dziale: 36, strona 10 z 36
<<<  -  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  -  >>>

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt