Wtorek 30 Kwietnia 2024r. - 121 dz. roku,  Imieniny: Balladyny, Lilli, Mariana

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 15.10.22 - 21:58     Czytano: [452]

Dział: FAKTY CIEKAWE LECZ MAŁO ZNANE - Marian Kałuski

Polacy w Liechtensteinie

Prawie w samym sercu Alp, na stokach łańcucha górskiego Alp Retyckich, u podnóża szczytu Grauspitz o wysokości 2599 m, nad górnym Renem (który stanowi zachodnią granicę państwa) leży maleńkie państewko - Księstwo Liechtenstein (Fuerstentum Liechtenstein), albo po prostu Liechtenstein. Od płd.-zach. graniczy ze Szwajcarią, a od płn.-wsch. z Austrią. Księstwo ma obszar zaledwie 160 km kw. i zamieszkuje je jedynie 35 000 ludzi. Ok. 65% ludności kraju stanowią rodowici Liechtensteińczycy; resztę ludności stanowi ludność napływowa: Szwajcarzy, Austriacy, Niemcy, Włosi, Jugosłowianie i Turcy.

Językiem urzędowym jest język niemiecki. Stolicą księstwa jest miasteczko Vaduz, mające 5150 mieszkańców. 76% mieszkańców księstwa jest katolikami i katolicyzm jest religią państwową.

Liechtenstein jest monarchią konstytucyjną. Władzę dziedziczną sprawuje książę (od 1989 r. Hans Adam II) oraz parlament (Landtag), złożony z 25 członków. W Dniu Liechtensteinu 2004 roku (15 sierpnia), książę Hans-Adam II formalnie przekazał część władzy swojemu synowi następcy tronu Aloisowi (Hans-Adam II utrzymał tytuł głowy państwa).

Liechtenstein jest jednym z najbogatszych państw świata; dochód roczny na 1 mieszkańca wynosi aż 63, tys. dolarów amerykańskich (1999).

Ze względu na niskie podatki mają tu swoją siedzibę liczne firmy zagraniczne i towarzystwa finansowe i instytucje powiernicze. Zakłady przemysłowe produkują głównie wyroby precyzyjne. Duże dochody są z turystyki. Liechtenstein leży na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych: linia kolejowa Wiedeń-Zurych-Paryż oraz szos międzynarodowych.

Przez wieki tereny dzisiejszego Lichtensteinu były podzielone na dwie posiadłości magnackie: Schellenburg i Vaduz, które odpowiednio w 1699 i 1712 roku zakupił austriacki ród hrabiowski Liechtensteinów spod Wiednia. W 1719 roku Austria uznała tę posiadłość Liechtensteinów za niezawisłe księstwo, które w latach 1806-14 należało do Związku Reńskiego, 1815-66 do Związku Niemieckiego, w 1866 roku uzyskało pełną niepodległość i związało się politycznie i gospodarczo z Austrią.

Po upadku Austro-Węgier w 1918 roku Liechtenstein pragnąc zachować na zawsze neutralność związał się ekonomicznie i politycznie ze Szwajcarią (unia monetarna i celna, poczta i telegraf pod zarządem Szwajcarii); Szwajcaria reprezentuje interesy Liechtensteinu za granicą. Stosunki dyplomatyczne między Polską a Księstwem Liechtensteinu zostały nawiązane 16 lutego 1919 r. Od 1992 r. funkcje polskiego przedstawiciela dyplomatycznego w Księstwie Liechtensteinu pełni Ambasador RP w Szwajcarii. Interesy Liechtensteinu w Polsce reprezentuje Ambasada Szwajcarii.

...

Czy w tak małym państewku jak Liechtenstein mogli być jacyś Polacy i czy mogły być jakieś inne powiązania polsko-liechtensteińskie? Tym bardziej, że księstewko leży z dala od Polski nawet dzisiaj, a cóż dopiero 150 czy nawet sto lat temu.

A jednak - zgodnie z retorycznym pytaniem: gdzie nas (Polaków) nie ma na świecie?, również i w Liechtensteinie byli i są Polacy oraz miały miejsce inne powiązania polsko-liechtensteińskie.

Przede wszystkim należy wspomnieć powiązanie dynastyczne polsko- liechtensteińskie. Otóż w latach 1772-1918 południowa Polska pod nazwą Galicji należała do Austrii. Wielu przedstawicieli polskiej (galicyjskiej) arystokracji wchodziło w związki małżeńskie z arystokracją austriacką i nie tylko austriacką. Pochodząca z polskiego rodu hrabiowskiego Julia Potocka wyszła za mąż za księcia liechtensteińskiego Franciszka de Paula Liechtensteina. Ich synem był m.in. Alfred Liechtenstein, który z Henriettą Liechtenstein miał syna Alojzego Marię Adolfa Liechtensteina. Ten z kolei miał m.in. syna Franciszka Józefa (1906-1989), który w 1938 roku został władcą Księstwa Liechtenstein (był on w czwartym stopniu potomkiem księcia Liechtensteinu Jana I 1813-36) i prawnukiem Julii Potockiej. Natomiast jego syn i obecny władca Liechtensteinu - książę Hans (Jan) Adam II jest praprawnukiem polskiej hrabianki.

Można tu wspomnieć, że panujący w Liechtensteinie w latach 1858-1929 książę Jan II Dobry (1840-1929), miał duże dobra ziemskie m.in. na Śląsku, który wówczas należał do Prus-Niemiec. Wspierał rozwój turystyki w Sudetach i m.in. współfinansował budowę schroniska turystycznego na Śnieżniku w 1871 roku, które nadal jest czynne i dzisiaj jest na terenie Polski. Schronisko nosiło jego imię, a obecnie jest imienia Zbigniewa Fastnachta.

W Szwajcarii i Liechtensteinie na co dzień mieszkają Odo Deodatus z żoną Beatą. Odo Deodatus II Tauern, szwajcarski informatyk, jest prawnukiem księcia Guido von Donnersmarcka - potomka słynnego śląskiego rodu. Jesienią 2007 roku Odo Deodatus z żoną Beatą bawili w Polsce, aby poszperać w archiwach rodzinnych znajdujących się obecnie w Archiwum Śląskim w Katowicach ("Gazeta Wyborcza" 9.10.2007).

Innym równie ważnym powiązaniem między naszymi krajami była decyzja "polskiego" papieża Jana Pawła II ustanowienia pierwszej w dziejach Liechtensteinu i tutejszego Kościoła katolickiego diecezji. 2 grudnia 1997 roku Jan Paweł II utworzył arcybiskupstwo Vaduz, bezpośrednio zależne od Stolicy Apostolskiej. Dotychczas parafie - dekanat liechtensteiński należał do szwajcarskiej diecezji Chur. Jan Paweł II mianował arcybiskupem urodzonego w Vaduz w 1948 roku ks. bpa Wolfganga Haasa, który od 1988 roku był biskupem koadiutorem i od 1990 roku biskupem ordynariuszem diecezji Chur. Nowopowstałe arcybiskupstwo Vaduz ma 26 000 wiernych, 10 parafii, 19 księży diecezjalnych i 10 zakonnych, 10 zakonników i 57 sióstr zakonnych.

Wcześniej, bo 8 września 1985 roku "polski" papież Jan Paweł II przybył z pielgrzymką do Liechtensteinu. Spotkanie z wiernymi połączone z mszą św. miało miejsce w miejscowości Eschen. Następnie papież był przyjęty przez rodzinę książęcą na zamku w Vaduz. Od tej pory dzień 8 września decyzją księcia Franza Josefa jest obchodzony jako święto państwowe, które ma na zawsze przypominać o pierwszej w historii wizycie w Liechtensteinie następcy św. Piotra Apostoła - papieża Jana Pawła II.

Katedrą został kościół parafialny św. Floriana w Vaduz. Kiedy w 1996 roku byłem pierwszy raz w Liechtensteinie wstąpiłem również i do tego kościoła. Mam we krwi szukanie poloników więc zerknąłem na parafialną tablicę informacyjną. Zauważyłem na niej nazwisko "Maciej Zborowski" i informację, że jest organistą w tym kościele. Niestety, nie mogłem wówczas dowiedzieć się czegoś więcej o panu Zborowskim. Dopiero kilka lat później od pana Wiesława Piechockiego dowiedziałem się, że jest to muzyk z Krakowa i organistą w tym kościele jest od połowy lat 80. ubiegłego wieku.

Z Liechtensteinem jest związany również Wiesław Piechocki. Poznałem go za pośrednictwem prof. Andrzeja Targowskiego z USA. W portalu PAP "Polonia dla Polonii" omówił wydany właśnie bardzo ciekawy i świetnie napisany zbiór reportaży z podróży po świecie Wiesława Piechockiego pt. "Okolice" (Feldkirch-Warszawa 2005). Zainteresowała mnie nie tylko książka ale i jej autor. Nawiązałem znajomość z panem Piechockim. Jest on byłym pracownikiem naukowym Uniwersytetu Warszawskiego, a poza tym dziennikarzem, literatem, tłumaczem i tak jak ja podróżnikiem. W 2006 roku był nawet w mojej Australii. Zaprosiłem go do siebie na wyśmienity obiad, do którego jednak nie doszło, z przyczyn od nas niezależnych. Wówczas obiecał mi, że i tak kiedyś zjemy razem obiad: jak będę następnym razem w Liechtensteinie to weźmie mnie "do restauracji zamkowej (w Feldkirch) na olbrzymiego panierowanego sznycla, sałatę i kufel austriackiego piwa", zaznaczając, że "To tam taki zestaw klasyczny".

Spotkaliśmy się w Liechtensteinie 3 września 2006 roku, a nasze spotkanie utrwaliła na zdjęciu moja córka Krysia. (To zdjęcie publikujemy. Red. PdP)

Pan Wiesław nie mieszka jednak w Liechtensteinie, a tylko w przygranicznym austriackim mieście Feldkirch. Jednak od 1982 roku jest nauczycielem języków w Vaduz - w jedynym gimnazjum w Liechtensteinie. Jako dziennikarz współpracuje również z miejscową prasą, pisząc głównie artykuły z zakresu kultury oraz z prasą polonijną w Kanadzie, USA i Austrii.

...

Jak już wspomniałem, Szwajcaria reprezentuje interesy Liechtensteinu za granicą. Z kolei ambasador RP w szwajcarskim Bernie jest akredytowany również w Liechtensteinie. Pan Wiesław Piechocki utrzymuje kontakt z ambasadą RP w Bernie. Na ostatnim przyjęciu w ambasadzie z okazji święta 3-Maja pan Wiesław nie był sam. Był z nim pierwszy w dziejach konsul honorowy RP w Liechtensteinie dr Thomas Zwiefelhofer (ur. 1969), doktor prawa i inżynier architekt. Ma obywatelstwo Liechtensteinu i Szwajcarii. Idea konsulatu wyszła od byłego ambasadora RP w Bernie, pana Janusza Niesyto. Jednak to pan Wiesław wybrał kandydata, który otrzymał podwójne błogosławieństwo: rządu w Vaduz i polskiego MSZ. Dr Thomas Zwiefelhofer jest byłym uczniem pana Wiesława i w listopadzie 2007 roku obaj bawili w Polsce. Konsulat RP w Vaduz ma być oficjalnie otwarty 11 czerwca br., a na uroczystość miał przybyć sam minister Radek Sikorski; niestety, ważniejsze sprawy uniemożliwiły ten zamiar.

Do 2007 roku nie było żadnych wizyt oficjalnych przedstawicieli rządu polskiego w Liechtensteinie i liechtensteińskiego w Polsce. W 2007 roku wybuchł w Niemczech skandal. Okazało się, że wpływowi Niemcy zakładali konta w Liechtensteinie, aby nie płacić w swoim kraju wysokich podatków. Wówczas polska prokuratura postanowiła sprawdzić czy i polscy politycy i biznesmeni nie mają tajnych kont w Lichtensteinie. Do księstwa udała się pierwsza w dziejach wizyta państwowa między Polską a Lichtensteinem. Delegacji polskiej przewodniczył minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro ("Dziennik" 7.3.2007). Nigdy przedtem w mediach polskich nie mówiono i nie pisano aż tyle o Liechtensteinie.

W maju 2004 roku Polska, obok Czech, Słowacji i Węgier, stała się członkiem Unii Europejskiej. Liechtenstein nie jest jej członkiem, należy natomiast do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Gospodarka Liechtensteinu jest w pełni zintegrowana ze szwajcarskim systemem ekonomicznym, prawnym i monetarnym. Liechtenstein przejął większość dwustronnych porozumień gospodarczych Szwajcarii z UE, w tym członkostwa w Schengen. Po wstąpieniu Polski, Czech, Słowacji i Węgier do UE, Lichtenstein wprowadził 2-letni okres przejściowy dla obywateli nowych państw członkowskich. Oznaczało to ograniczenia dostępu do rynków pracy i konieczność uzyskania pozwoleń na pracę. Niemniej około 100 Polaków otrzymało pozwolenie na pracę w Liechtensteinie ("Dziennik Kijowski" kwiecień 2008). Niektórzy z nich pracują w firmie Ivoclar Vivadent.

Widzimy również początki współpracy gospodarczej Polski i Liechtensteinu, jak np. w odniesieniu do odnawialnych źródeł energii, których udział w Polsce ma wzrosnąć do 2010 roku w krajowym bilansie energetycznym brutto do 7,5%. Do osiągnięcia tego celu niezbędne będą inwestycje w wysokości 3,6 mld euro. W tym kontekście oraz w związku z podróżą delegacji 12 szwajcarskich przedsiębiorstw do Polski POLEKO Swiss Business Hub Polska sporządził w listopadzie 2002 raport na temat sektora energii odnawialnej w Polsce, który nakreślał firmom w Szwajcarii i Lichtensteinie ogólny obraz aktualnej sytuacji, perspektyw rozwoju oraz przedstawiał polskich i zagranicznych uczestników tego rynku.

Znanym biznesmenem polskim i liechtensteińskim jest Grek Minos Kyriakou. Wielu polskich marynarzy od lat (jeszcze w okresie PRL) pływa na tankowcach jego firmy Thenian Tankers. W Polsce otworzył w firmę "Technosystem" z polskim, włoskim i zapewne jego własnym kapitałem obrotowym, a w Liechtensteinie Aegean Foundation z biurami w Waszyngtonie, Nowym Jorku, Londynie, Istambule i Moskwie. Gościem fundacji był między innymi były premier RP Tadeusz Mazowiecki. W 1993 roku Minos Kyriakou za zasługi dla swej przybranej ojczyzny Polski otrzymał jedno z wysokich polskich odznaczeń państwowych (w 1995 roku Komandorski Krzyż Zasługi) i stanowisko honorowego Konsula RP w Tessalonikach, a od prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego - jak mówiono - otrzymać miał honorowe obywatelstwo polskie ("Bibuła - pismo niezależne" 2008).

Również i na polu kulturalnym widzimy obecność Polaków w Liechtensteinie i współpracę polsko-liechteinsteńską. I tak np. pianista, wychowanek wyższych szkół muzycznych w Warszawie i Wiedniu, następnie profesor Wyższej Szkoły Muzycznej w Grazu i działacz Polonii austriackiej Jacek Łukaszczyk (ur. 1934 w Warszawie) należał do członków jury w konkursach pianistycznych w kilku krajach, m.in. w Liechtensteinie.

Znany gitarzysta polski Marcin Szymon Dylla zajął I miejsce w Międzynarodowym Konkursie Gitarowym w Lichtensteinie w 1999 roku. Natomiast świetny akrobatyk polski Bartłomiej Pankau, który w 1997 roku wygrał międzynarodowe zawody w Szwajcarii i szereg mistrzostw w Polsce, a w latach 1999-2002 odbył długie tournee po Europie, po czym związał się Cyrkiem Sarassani w Niemczech, a następnie ze znanym teatrem Poetycki Cyrk - Cirque Éloize - zagrał jako aktor w sztuce "Ghetto", którą wystawiano w Niemczech, Szwajcarii, Austrii i Lichtensteinie.

Wszystkie cieszyńskie instytucje, które posiadają stare księgi: Książnica Cieszyńska, Archiwum Państwowe, parafia ewangelicka, parafia św. Marii Magdaleny, Zgromadzenie Braci Miłosiernych (posiadające bibliotekę ojców bonifratrów) oraz Muzeum Śląska Cieszyńskiego, otrzymały w sumie 8 mln zł dotacji dla dokonania konserwacji starych ksiąg od Europejskiego Stowarzyszenie Wolnego Handlu, skupiającego Norwegię, Islandię i Liechtenstein ("Gazeta Wyborcza" 21.2.2008).

...

Kto by pomyślał, że również są sportowe kontakty polsko-liechteinsteńskie. Oto przykłady: w chorwackim Porecu 7 kwietnia 2002 roku dwie polskie drużyny Polskiej Federacji Sportów Kontaktowych brały udział w Drużynowych Mistrzostwach Europy. Z Zielonej Góry do rozgrywek klasy B zakwalifikowała się ekipa Joy Sinplast, natomiast do klasy C - Przepompownia z Torunia. W C klasie Przepompownia znalazła się w gronie zespołów z Lichtensteinu, Szwajcarii, Słowenii i Danii. Polacy odnieśli duży sukces.

Pod hasłem "Zostań kibicem olimpiad specjalnych" w dniach 2-8 maja 2008 w Austrii, Szwajcarii, Niemczech i Lichtensteinie odbywał się Europejski Turniej Piłki Nożnej Olimpiad Specjalnych, w którym udział wzięły reprezentacje 24 krajów, w tym Polski.
... i turystyczne.

Liechtenstein przyciągał polskich turystów już od 2. poł. XIX w., kiedy to blisko był związany z Austrią. Przyjeżdżali tu bogaci polscy turyści z Galicji, ale również zaglądali Polacy przebywający w austriackim Tyrolu: np. liczni klerycy Wydziału Teologicznego Uniwersytetu w Innsbrucku czy polscy uczniowie z byłego ekskluzywnego gimnazjum jezuickiego Stella Matutina w sąsiadującym z Liechtensteinem miasteczku austriackim Feldkirch, jak np. znany sportowiec Jan Wilhelm Ripper, (1928-36) mistrz Polski i reprezentant naszego kraju w międzynarodowych wyścigach i rajdach samochodowych; hrabia Andrzej Morstin, przed wojną prezes Klubu Ziemiańskiego w Warszawie, właściciel znanej stadniny koni wyścigowych i zdobywca ponad 100 nagród w zawodach hippicznych; oraz jego nauczyciel Stanisław Dunin-Borkowski, jezuita, filozof, historyk filozofii.

Podczas I wojny światowej (1914-18) w Feldkirch przebywało dużo uciekinierów polskich z ogarniętej wojną Galicji, z których na pewno niejeden wybrał się zobaczyć to egzotyczne wówczas księstwo. Zaglądali tu często także Polacy przebywający w Szwajcarii, w tym wielu studentów tamtejszych wyższych uczelni, które przyciągały polską młodzież, głównie z zaboru rosyjskiego.

Nie brakło tu polskich turystów w okresie międzywojennym (1918-39). Natomiast w okresie PRL-u niewielu Polaków odwiedzało Liechtenstein. Byli to głównie ludzie uprzywilejowani, zazwyczaj członkowie partii. Dopiero upadek komunizmu w Polsce w 1989 roku zapoczątkował duży napływ polskich turystów także i do księstwa, co wynika choćby z tego faktu, że każdego roku kilka milionów Polaków podróżuje po Europie.

© Marian Kałuski

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt