Piątek 26 Kwietnia 2024r. - 117 dz. roku,  Imieniny: Marii, Marzeny, Ryszarda

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 27.08.18 - 22:12     Czytano: [1464]

Dział: Oceny-Poglądy-Analizy

Pakt Beck-Chamberlain (Aktualizacja)

Geneza i motywacje...



Wielu publicystĂłw ostatnio wsiada na modny “roller coaster” (kolejka gĂłrska) zachwycając się uroczyskami odjętej im przez min. J. Becka wizji sojuszu polsko-niemieckiego, zupełnie pomijając szczegóły Ăłwczesnej geopolitycznej układanki. Zapominają, Ĺźe Gdańsk i autostrada z dwutorową eksterytorialną koleją to były tylko wejściowe propozycje do negocjacji. Dalej w kolejce były plebiscyty na obszarach z niemiecką “mniejszością”, czyli inaczej mĂłwiąc: Ĺźegnaj Pomorze, Poznań i Śląsk (tak na początek). Hitler był nienasyconą bestią i układanie się z nim byłoby skrajną pogardą do realizmu tamtych dni.


https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQtGVEQ...

Tak więc ostatnimi laty bujnie kwitnie fantastyka historyczna, ktĂłrej zwolennicy przyjęli kilka załoĹźeń będących poboĹźnymi Ĺźyczeniami niekoniecznie spĂłjnymi z historycznymi realiami. Wydaje się, Ĺźe śp. prof. P. Wieczorkiewicz (i jego następcy) opierają swoje myślenie na przedwojennej książce Adolfa Bocheńskiego “Między Rosją, a Niemcami”, w ktĂłrej publicysta “Polityki” (nowa nazwa “Buntu Młodych”) snuje właśnie takie koncepcje (rĂłwnie Ĺźyczeniowe).

Jeśli jednak cofniemy się do osławionej Konferencji Hossbacha z 5 listopada 1937 r. (adiutant Hitlera płk Friedrich Hossbach, protokĂłlant) to zrozumiemy, Ĺźe w “testamencie” Hitler (konferencja określała cele wojenne III Rzeszy na wypadek śmierci Hitlera) zakładał istotnie najpierw wojnę na zachodzie, konkretnie z Francją. Odprawa, ktĂłra była “tajna” obejmowała ministra wojny i naczelnego dowĂłdcę Wehrmachtu feldmarszałka von Blomberga, dowĂłdcę sił lądowych generała von Fritscha, dowĂłdcę lotnictwa marszałka Goeringa, dowĂłdcę marynarki wojennej admirała Raedera i ministra spraw zagranicznych von Neuratha. Pamiętajmy jednak, Ĺźe głównym celem i misją Hitlera było pozyskanie przestrzeni Ĺźyciowej na wschodzie dla Narodu Niemieckiego (Grossdeutschland) za pomocą pokojowych, czy teĹź wojennych posunięć, to się u niego nigdy nie zmieniło.

Ustalmy najpierw dlaczego Hitler przewidywał najpierw wojnę na zachodzie? To jest ten moment, który pominęli zwolennicy sojuszu polsko-niemieckiego argumentując, że zachód zmanipulował Polskę, aby zmusić Hitlera do uderzenia na wschód. Otóż celem Hitlera było najpierw wchłonięcie Austrii, a następnie zagarnięcie Czechosłowacji w drodze na wschód. Dlatego był on zdania, że Francuzi i Anglicy nie zgodzą się na zmiany naruszające równowagę sił na kontynencie i wywiąże się wojna Niemiec z zachodem. Polska w tym czasie nie była w konflikcie z Niemcami mając tylko ograniczone interesy, które w przypadku rozpadu Czechosłowacji, można sprowadzić do odebrania zdradziecko zagarniętego przez Czechów (w styczniu 1919 r. mimo prośby o negocjacje J. Piłsudskiego nastąpił brutalna czeska agresja na Śląsk Cieszyński) polskiego Zaolzia.


https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTwwWA_...

Dlaczego dla Becka zajęcie Zaolzia miało aĹź takie znaczenie, Ĺźe zgodził się zepsuć tym wizerunek Polski na zachodzie, jako biorącej udział przy boku Hitlera w rozbiorze Czechosłowacji ? Oczywiście ziemie “za Olzą” zamieszkiwane były w przewaĹźającej mierze przez PolakĂłw, ktĂłrych opĂłr Czesi brutalną siłą pokonali i wcielili do swojego państwa. Jednak Beck obawiał się, Ĺźe gdyby pozwolił Hitlerowi zająć Zaolzie, to mĂłgłby wpaść w pułapkę. Otóş Hitler mĂłgłby wspaniałomyślnie zaproponować powrĂłt Zaolzia do polskiej Macierzy w zamian za powrĂłt do niemieckiej Macierzy Gdańska (na zasadzie etnicznej). W okresie Monachium (Sudetenland) było to bardzo zrozumiałe. Tu był “pies pogrzebany”...

Oczywiście w wypadku niepowodzeń niemieckich, Hitler przewidywał polskie uderzenia na Prusy Wschodnie, Śląsk i Pomorze. Hitler zakładał, że w razie konfliktu jednak Polska się nie ruszy na pomoc Francji, gdyż nie będzie pewna zachowania się Sowieckiej Rosji. Przy tym sądził, że lewicowo zainfekowana Francja nie pójdzie na wojnę bez Anglii, a obydwa te kraje widział uwikłane w nadchodzącej wojnie z Włochami, którą prognozował na lato 1938 r. Co do Rosji to uważał z kolei, że będzie neutralna z powodu Japonii i też się nie ruszy.

Kiedy jednak zachodnie państwa podały Hitlerowi do konsumpcji część Czechosłowacji na złotej tacy, zaskoczony Hitler zmienił strategię wierząc, Ĺźe zachĂłd nie chce się bić i do wojny nie jest gotowy. ChociaĹź był zniesmaczony, Ĺźe zabrano mu okazję na małą wojnę z Czechami, wszak chciał wystąpić wreszcie w roli naczelnego wodza. Polska wiedziała wcześniej o “bojowości” sojusznika, ktĂłry nie chciał “umierać za Gdańsk”, wszak Francuzi nie podjęli polskiej inicjatywy wojny prewencyjnej z Niemcami w 1933 i następnie w 1936 r. Tak więc jak widać powyĹźej, ugodowe zachowanie państw zachodnich spowodowały zmianę kierunkĂłw agresji Hitlera, ktĂłry w konsekwencji mĂłgł powrĂłcić do realizacji swojej głównej strategii w pozyskaniu przestrzeni dla wielkiego narodu niemieckiego właśnie na wschodzie…

W odniesieniu do Wielkiej Brytanii Hitler chciał pokoju, interesowało go stworzenie niemieckiego imperium kolonialnego bezpośrednio na wschodzie, dlatego nie przewidywał konfliktu z Anglią, którą zresztą widział jako imperium w okresie schyłkowym (w obliczu problemów w Indii doradzał Anglikom rozstrzelanie Gandhiego i jego otoczenia). Wierzył też w pokrewieństwo krwi narodów anglosaskich. Swoje domniemania opierał na wcześniejszej polityce brytyjskiej (premier Lloyd George) po I wojnie światowej wobec osłabionych Niemiec, przeciwko silniejszej Francji i jej sojusznikom, w tym Polski. Po pozbyciu się niemieckich dyplomatów starej szkoły, Hitler otoczył się szpalerem klakierów i potakiwaczy i nie miał mu kto wytłumaczyć klasycznej zasady brytyjskiej polityki, która zawsze dążyła do utrzymania równowagi sił na kontynencie. Wyjaśnia to popieranie Hitlera kiedy był słaby, ale i przeciwdziałanie kiedy tylko niebezpiecznie się wzmocnił i rozpoczął terytorialną ekspansję.

Wróćmy jednak do polskich zwolenników dogadania się z Hitlerem i wspólnej wyprawy na Moskwę. Uderza wprost ich dziecięca naiwność i optymizm. Nie chcą widzieć kolejnych kroków i swoistego rozmachu Hitlera w kroczącym pochodzie na wschód w jego taktycznym wykorzystywaniu wszelkich nadarzających się możliwości. Konferencja 4 mocarstw 30 września 1938 r. ukazała, że Hitler był gotów zaryzykować wojnę z Francją (i pośrednio Anglią) żeby zniszczyć ich więzi z krajami wschodniej Europy. Francja miała zobowiązania wobec Czechosłowacji z których się nie wywiązała. Również Rosja Sowiecka miała takie zobowiązania, jednak ich wypełnienie sprytnie warunkowała najpierw wypełnieniem zobowiązań przez Francję. Poza tym Rosja nie miała wspólnej granicy z Czechosłowacją i na ewentualny przemarsz jej wojsk musiałaby wyrazić zgodę Polska.

Po Monachium Hitler przyjął, że miał już otwartą drogę na wschód a strachliwy zachód porzucił swoich wschodnich sojuszników. Stąd 15 marca 1939 r. zajął Pragę, wystosował ultimatum Litwie odnośnie Memel (Kłajpeda). Już po zajęciu Sudetenland Hitler zaznaczył, że następni na celowniku będą Polacy.

Beck zaczął powoli rozumieć powagę nowej sytuacji w jakiej znalazła się II Rzeczpospolita i rzeczywiście usiłował przejąć inicjatywę w stosunkach polsko-niemieckich. Jeszcze 19 września 1938 r. przed Konferencją w Monachium, amb. Józef Lipski spotkał się z Hitlerem i przedstawił mu sytuację jak widział ją Beck. Ten zaproponował aby zdjąć protektorat Ligi Narodów z Wolnego Miasta Gdańska i zastąpić go osobnym traktatem polsko-niemieckimi. Hitler zaś powrócił do idei stworzenia przez polskie Pomorze na 30 metrów szerokiego korytarza zawierającego autostradę i dwutorową kolej, a przy okazji ująć sprawy polsko-niemieckie w nowym traktacie...

Trzeba pamiętać, że przed Konferencją Hitler bardziej potrzebował Polski, niż Polska Hitlera. Oświadczając światu, że Sudetenland to jego ostatnie żądanie Hitler już 21 października 1939 r. polecił Wehrmachtowi przygotować plan zajęcia reszty Czechosłowacji. 24 października poszedł dalej nakazując przygotowanie planów na zajęcie Kłajpedy i Gdańska. Tegoż dnia amb. Lipski spotkał się z min. Ribbentropem, tematem rozmów był również problem wyrzuconych 20,000 Żydów (polskich obywateli) z Niemiec, zgromadzonych przy polskiej granicy, których rząd polski opieszale wpuszczał na swoje terytorium. Pierwszy raz pojawia się też żądanie oddania Gdańska Niemcom i autostrady przez Pomorze.

Trzeba dodać, że Konferencja Monachijska przewidywała wspólne konsultacje między Niemcami, a Anglią w ważnych sprawach, jednak Hitler zajął Pragę bez żadnego uprzedzenia. Wtedy wystrychnięty na dudka Chamberlain oskarżył Hitlera, że ten chce kompletnie zdominować Europę. Oliwy do obaw dodały pogłoski o niemieckich żądaniach odnośnie dostaw rumuńskiej ropy. Dla Becka ciosem było ogłoszenie 14 marca 1939 r. niepodległości Słowacji (ks. Tiso) z prawie jednoczesnym poproszeniem Niemcy o objęcie jej protektoratem. Beck przedtem liczył, że Słowacja będzie niezależna, bądź w sferze polskich wpływów. W tej sytuacji jedyne co otrzymał to była wspólna granica z Węgrami.


https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcT_dHv4jAR2...

Po zajęciu przez Hitlera Pragi w Anglii wrzało, do 17 marca Chamberlain uwaĹźał, Ĺźe odpowiedzią na ekspansję niemiecką jest podjęcie zbrojeń i rozmowy wyjaśniające, tak aby zachować pokĂłj. Nowa polityka brytyjska (juĹź mniej ugodowa) zintensyfikowała zbrojenia, ale teĹź dodawała element okrążenia Niemcy metodą wojskowych sojuszy, ktĂłre miały zatrzymać Hitlera na kierunku wschodnim. Chamberlain został ostro zaatakowany w Parlamencie (za swoją dotychczasową ugodową politykę) przez Churchilla, Attlee, Edena i Amery, ktĂłrzy domagali się utworzenia ogĂłlnonarodowego rządu. W odpowiedzi Chamberlain wysunął propozycję (20 marca) w stosunku do Francji, Polski i Rosji, aby w przypadku zagroĹźenia niepodległości jakiegokolwiek państwa w Europie państwa te podjęły konsultacje w celu zatrzymania takiej agresji. WyraĹşnie nie chciał wiązać Anglii zobowiązaniami, ktĂłrych nie był w stanie dotrzymać. Oczywiście z tej inicjatywy nic nie wyszło nawet z powodu stosunkĂłw polsko-rosyjskich. Tak naprawdę Chamberlain blefował, myśląc, Ĺźe Hitler rĂłwnieĹź blefuje…

W wymianie poglądów między dyplomatami Francji i Anglii ci pierwsi wyrazili nieufność wobec min. Becka sugerując, że jest on bardzo cyniczny i prowadzi podwójną grę. Jej alternatywą było zbliżenie z Niemcami, z którymi jak podejrzewali Francuzi, (i słusznie) Beck prowadził tajne rozmowy. Podejrzewano Becka, że może zdecydować się na bycia wasalem nowego Napoleona Europy, Hitlera, a bez Polski Hitlera się nie powstrzyma. W konsekwencji lord Halifax (szef bryt. MSZ) 29 marca zasugerował swojemu amb. w Warszawie (Howard Kennard), aby w związku z brakiem zaufania wobec Becka, porozmawiał z prezydentem Mościckim, bądź marsz. Rydzem-Śmigłym.

Polityka Becka była prosta i wierna wskazĂłwkom marsz. Piłsudskiego: utrzymać jednakowy dystans z Moskwą i Berlinem, a gdy się juĹź dłuĹźej nie da, wejść do wojny później, nie dopuścić do wojny lokalnej i “podpalić cały świat”, czyli spowodować wojnę światową, inaczej połknie nas jeden z sąsiadĂłw, albo obaj. W rzeczywistości nie było polityki “rĂłwnego dystansu”, a Polska otwarcie prowadziła politykę pro-niemiecką. Beck nie chciał wojny z Niemcami, ale obawiał się potencjalnej rosyjskiej pomocy (jako sojusznika Anglii i Francji) na rĂłwni z agresją Hitlera. Beck rozumiał, Ĺźe bliĹźsze związanie się z Anglią i Francją prawdopodobnie wywoła atak niemiecki. Z drugiej strony nie chciał dopuścić do sytuacji w ktĂłrej Hitler osamotnionej Polsce zacznie stawiać kolejne żądania. Łudził się, Ĺźe Polska ma szansę pozostania neutralną, a Hitler swoją agresję skieruje na południe. Wariant z sojuszem z Anglią i Francją (tu formalnie juĹź był) byłby potrzebny tylko w wypadku realnego zagroĹźenia ze strony Hitlera.

Beck więc obawiał się po zgodzie na angielską propozycję, ewentualnej zaprzyjaźnionej rosyjskiej pomocy i wejścia Armii Czerwonej w granice Polski. Za wszelką cenę więc nie chciał stworzyć wrażenia, że Polska zdecydowała się na wojnę z Niemcami, a jedynie przystąpiła by do wojny w przypadku niemieckiego ataku na Francję (zobowiązania sojusznicze). Z Francją mieliśmy porozumienie z lutego 1921 r. układ polityczny i wojskowy o wzajemnej pomocy obejmujący (w części tajnej) na odcinku polskim pomoc w razie agresji tak Niemiec, jak i Rosji Sowieckiej. Siłę sojuszu z Francją obniżały malejące tam wpływy kół wojskowych i wzrastające wpływy skrajnej pro niemieckiej lewicy i pacyfistów. Co do Anglii to preferował bardziej ogólne (odstraszające) porozumienie, z zapowiedzią jego późniejszego doprecyzowania. Według Becka to powinno ostrzec i zatrzymać Hitlera w związku z jego żądaniami z 24 października 1938 r. i następnie 5-6 stycznia 1939 r. Dlatego 24 marca amb. Raczyński w Londynie zaproponował porozumienie bilateralne, które obejmowałoby te same problemy co proponowane wcześniej porozumienie, ale bez Rosji.

Na spotkaniu 24 marca w Londynie francuski min. Bonnet i lord Halifax rozmawiali o konieczności zatrzymania dalszego niemieckiego pochodu na wschĂłd. W konkluzji doszli do wniosku, Ĺźe Polska jest niezbędna w jakimkolwiek skutecznym sojuszu, ktĂłry mĂłgłby powstrzymać Hitlera. Trzeba dodać, Ĺźe w tym czasie Polska posiadała liczniejszą i lepiej uzbrojoną armię niĹź USA (!). W tym rozdaniu gwiazdy sprzyjały Beckowi, ktĂłry zablokował angielskie tendencje do włączenia do sojuszu Rosji. To ironia historii, ale Beck obawiał się konsekwencji ewentualnego sojuszu/zbliĹźenia z Niemcami, ktĂłre miałoby zakończenie podobne do późniejszego porozumienia Majski-Sikorski z drugim totalitarnym sąsiadem II RP…

Hitler oczywiście dowiedział się o brytyjskim projekcie paktu 4-ch oraz brytyjskim zbliżeniu z Polską i 21 marca ustami von Ribbentropa testował amb. Lipskiego o możliwym jeszcze porozumieniu z Polską. Niemcy nie stawiali już warunku o przystąpieniu Polski do antysowieckiego porozumienia, nie kokietowali też możliwościami polskich wpływów na Słowacji, powtarzali jedynie poprzednie żądania Hitlera, ale sugerowali możliwość niemieckich gwarancji dla polskich granic. Niemcom również nie podobały się demonstracje polskich studentów w czasie warszawskiej wizyty hr. Ciano (szef włoskiego MSZ, zięć Duce).

Ribbentrop przypomniał w rozmowie, że Niemcy rozwiązali po polskiej myśli oddanie czechosłowackiego Zakarpacia Węgrom umożliwiając tym samym wspólną polsko-węgierską granicę. Podkreślił, że Hitler ciągle ma nadzieję na polepszenie stosunków z Polską ponieważ obydwa państwa siebie potrzebują, dodając, że niemieckie zwycięstwa w Rosji (I wojna światowa) umożliwiły odrodzenie się Państwa Polskiego. Nadmienił też , że Hitler odrzucił plan współpracy niemiecko-sowieckiej gen. Schleichera, który doprowadziłby do zniszczenia Państwa Polskiego. Dalej panowie rozmawiali o historycznych prawach stron do Pomorza i Gdańska. Na zakończenie Ribbentrop podkreślił, że proponowane porozumienie będzie miało antysowieckie ostrze. Dodał, że Niemcy nigdy (!) nie będą współpracować z Sowietami a inna tendencja w Polsce doprowadziłaby do jej zbolszewizowania. Kiedy amb. Lipski zapewnił, że polskiemu patriocie nie jest po drodze do bolszewizmu, Ribbentrop wskazał na takież tendencje wśród polskich Żydów. Amb. Lipski podkreślił zaniepokojenie Polaków niemieckim protektoratem nad Słowacją interpretowanym jako aktem skierowanym przeciwko bezpieczeństwu Polski. Lipski zapytał również o sytuację związaną z Kłajpedą, został jednak zbyty, choć trzeba dodać, że Litwa w tym czasie już przyjęła niemieckie ultimatum.

W czasie oficjalnego spotkania przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej oraz Rzeszy Niemieckiej w dniu 24 października 1938 r. w Berchtesgaden von Ribbentrop powtórzył niemieckie żądania wobec Polski. Gdańsk wraca do Niemiec, powstaje korytarz przez polski korytarz, obydwa państwa gwarantują swoje granice i przedłużają istniejący od 1934 r. układ o 15 lat.

Hitler na arenie europejskiej był rock star niekonwencjonalnym politykiem, który jak wąż znajdował wszelkie możliwe otwarcia wykorzystując je ku zaskoczeniu swoich przeciwników i podziwie swoich zwolenników do osiągania dalszych zwycięstw dla chwały i interesów Narodu Niemieckiego. W nowej sytuacji zmuszony do odrzucenia koncepcji porozumienia z Polską (na swoich warunkach) postanowił doprowadzić ją do uległości przez kolejne żądania i oczywiście grożąc jej wojną.

Gen. Brauchitsch 25 marca zanotował w swoim dzienniku, że Polska dzięki niemieckim wojskom na Słowacji już jest okrążona i w stosownym momencie będzie powalona tak, aby przestała się liczyć na jakieś 20 lat. Hitler ma wchłonąć obszar zaczynając od wschodniej granicy Prus Wschodnich do wschodniej granicy Górnego Śląska.

26 marca miało miejsce kolejne spotkanie amb. Lipskiego z von Ribbentropem, na którym Lipski zapowiedział możliwości rozmów w sprawie korytarza (ale bez eksterytorialnych praw) przez polskie Pomorze, ale utrzymał twarde stanowisko w sprawie Gdańska wskazując, że Państwo Polskie nie ingeruje w pracę tamtejszego niemieckiego senatu i niemieckiego Gauleitera. Szef niemieckiego MSZ wyraził zdziwienie dlaczego polska opinia publiczna odnosi się z taką nieufnością do Niemiec dodając, że polską odpowiedzią na rozmowy z 21 marca była częściowa mobilizacja, również zaprosił Becka do złożenia wizyty w Berlinie. Tego samego dnia von Ribbentrop wydał pozwolenie na antypolskie ataki w niemieckiej prasie.

26 i 28 marca Beck na spotkaniu z niemieckim amb. von Moltke odrzucił niemieckie propozycje ostrzegając, że szczególnie wszelkie zmiany status quo w Gdańsku będą oznaczały wojnę. Halifax obawiał się, że Polacy mogą wejść do wojny z powodu ewentualnej prowokacji w Gdańsku. 22 marca po nieprzyjemnej rozmowie (21 marca) między amb. Lipskim i Ribbentropem, bez konsultacji z sojusznikami rząd polski zarządził częściową mobilizację rezerwistów. Trzeba dodać, że Polska nie informowała Anglię o treści swoich rozmów z Niemcami. 27 marca Brytyjczycy (i Francuzi) zaproponowali Polsce gwarancje granic jeżeli Polska udzieliłaby pomocy ewentualnie zaatakowanej przez Niemcy Rumunii. Polska miała porozumienie z Rumunią na wypadek ataku ze strony Rosji Sowieckiej. W grę wchodziło polskie porozumienie z Węgrami, które jednak miały narastające problemy z Rumunią. Jednak i ta propozycja miała krótki żywot...

W obliczu nasilających się plotek (od 28 marca) o zbliżającym się nieuchronnie niemieckim ataku (na Gdańsk) Chamberlain 31 marca ogłosił gwarancje dla Polski. Beck odwzajemnił się polskimi gwarancjami dla UK. Tak jak dzięki Konferencji w Monachium świat miał być uratowany od wizji wybuchu wojny. Hitler jednak nie zamierzał zrozumieć, że został otoczony sojuszami zatrzymującymi go w pochodzie po swój lebensraum. Był przeświadczony, że zachód blefuje i sprawę objętej z trzech stron Polski można raz na zawsze załatwić w małej lokalnej wojnie, do której nie dołączy ani pogrążona w wewnętrznych kłopotach Francja, ani podupadająca nie gotowa do wojny Anglia.

Trzeba przyznać olbrzymią rolę opinii publicznej (w tym opozycji) w poszczegĂłlnych krajach i jej nacisku na swoich przywĂłdcĂłw tak w Wielkiej Brytanii, w Polsce, Niemczech i Francji. Po zajęciu Pragi na zachodzie wiedziano, Ĺźe z Hitlerem nie moĹźna się układać, moĹźna tylko prĂłbować go zatrzymać. Chamberlain nie chciał wojny, Daladier i Bonnet nie chcieli wojny do ostatniej chwili. Beck chciał jak najdłuĹźej pozostać niezaleĹźny i uwaĹźał, Ĺźe Hitler sojusz z Anglią potraktuje podobnie jak juĹź istniejący sojusz z Francją. Jednak dyplomatyczne kroki mające zatrzymać Hitlera na jego dotychczasowych pozycjach miały teĹź nie do końca przemyślane konsekwencje w wymiarze wojskowym. Dyplomaci trochę “poszaleli” i zapomnieli, o tym, Ĺźe ich armie tak naprawdę nie są jeszcze gotowe do wojny, ktĂłrą ich działania mogą wywołać.

Tylko Hitler był gotowy do wojny i to tylko lokalnej, swoją zdolność do większej wojny zakładał na lata 1942/43. Jednak chodziło mu też o prestiż, rozpuściły go dotychczasowe bezkrwawe sukcesy wierzył, że jest w stanie osiągać swoje cele w podobny sposób. Oczywiście wierzył też w siłę, potęgę swojej armii. Z kolei Beck albo nie doceniał siły niemieckiej armii, albo przeceniał siłę i możliwości armii polskiej coraz bardziej okrążonej, po wejściu Hitlera nawet do Słowacji. Logicznie rzecz biorąc porozumienie anglo-francuskie z Polską odsuwało na bok Rosję Sowiecką, na którą z coraz większym zainteresowaniem spoglądał Hitler.

Można mówić o wielu wymiarach porozumienia (tytułowo brytyjskich gwarancji), jako kupowanie czasu przez nie gotową do wojny Wielką Brytanię, ale prawdą jest też fakt, że Beck otrzymał carte blanche od zachodu co z pozycji polskich będzie uznawał za powód do wojny wciągając w nią jednocześnie Anglię i Francję. Dziś wiemy, że Francja siedząc cicho za linią Maginota przegrała swoją szansę na szybkie i prawdopodobnie zwycięskie zakończenie wojny, zakończonej prawdopodobnym puczem w niemieckich siłach zbrojnych przeciwko Hitlerowi. W ocenie Becka Niemcy stanowiły zagrożenie nie tylko dla Polski, ale również dla Anglii i Francji, dlatego się z nimi sprzymierzył, otwierając Hitlerowi drugi front na zachodzie. Miał nadzieję, że niemiecki sztab generalny pamiętał swoje doświadczenia z I wojny światowej i wyciągnie odpowiednie lekcje.

To Beck stwarzając warunki do zaistnienia wojny światowej nie chciał dopuścić do wojny lokalnej grożącej długoletnią utratą państwowego bytu. Hitler mógł zginąć, jego następcą był marsz. Goering, on mógł zatrzymać dalszy pochód na wschód i umocnić Niemcy na już zdobytych terytoriach. Kto wie.

Choć wpierw pragnął utrzymywać dobre stosunki z Hitlerem, później po zajęciu Słowacji i usłyszeniu niemieckich roszczeń zrozumiał, Ĺźe Polska nie moĹźe pozostać neutralną. ZbliĹźenie do SowietĂłw nie wchodziło w grę, Beck mĂłwił teĹź, Ĺźe to sprowokowało by Hitlera. Jedyne co mĂłgł tak naprawdę zrobić to przyjmować kolejne niemieckie żądania, Gdańsk, korytarz, następnie plebiscyty na obszarach z niemiecką mniejszością. Problemem był czas, aby nie być pierwszą ofiarą wojny, aby zachĂłd się dozbroił, ale niestety Hitler właśnie przyspieszał. PorĂłwnywanie sytuacji Polski do Rumunii, Bułgarii czy Węgier jest nietrafne, Niemcy nie graniczyły z nimi i nie mieli historycznych pretensji terytorialnych. PrzecieĹź celem Hitlera był lebensraum właśnie na wschĂłd od Niemiec. CzyĹźby ktoś wierzył, Ĺźe zdobywszy ziemię Ukrainy, rasista Hitler grzecznie poprosił by okrojoną juĹź Polskę o następny “korytarz” na Ukrainę? Wolne Ĺźarty…

Hitler uwierzył, Ĺźe wysuwając niegroĹşne żądania (jedno po drugim), dogadując się ze Stalinem i organizując wzmoĹźoną antypolską propagandę oraz prowokacje oskarĹźy Polskę o agresywne zachowania i zniechęci tym zachĂłd do dotrzymania zobowiązań wobec Polski. SpĂłjrzmy w jaki sposĂłb zajął Czechosłowację, nie sięgnął po wszystko, zrobił to metodą salami, aby uśpić zachĂłd. Podpisywał układy aby zaraz je gwałcić. Czy miał nadzieję na podobny “pokojowy” scenariusz połknięcia Polski? Dlaczego nie, do tej pory takie manewry przyniosły mu zwycięstwo. Opowiadanie o “partnerstwie” i wspĂłlnej wyprawie na Sowiety nie jest powaĹźne, Hitler najpierw okroił by Polskę, następnie zajął pod byle pretekstem resztę i wtedy mĂłgłby dokonać poboru polskiego Ĺźołnierza.

Władysław Studnicki napisał w maju 1939 r. memoriał do polskich władz w ktĂłrym wyraĹźał obawy, Ĺźe w obliczu wojny Wielka Brytania nie dotrzyma zobowiązań sojuszniczych wobec Polski i co go naprawdę niepokoiło to po upadku Polski wizja sojuszu sowiecko-brytyjskiego. Rozwinął tę myśl w swojej książce „Wobec nadchodzącej drugiej wojny światowej” dowodząc, Ĺźe Rosja Sowiecka w ramach rekompensaty za walkę przeciwko Hitlerowi dostanie w swoje łapy właśnie Polskę.

Kierownik polskiej polityki zagranicznej płk. Józef Beck podejmował działania, które miały ocalić Polskę, w tym wypadku chciał zachować pokój, podobnie jak brytyjski premier Neville Chamberlain, przeciwko sobie mieli Hitlera, człowieka szalonego, który jedyne co zrobił to wciągnął swój ogłupiały naród w wir śmierci, ale to decyzja Becka otworzyła mu drugi front i zapewniła katastrofę.

...

Część II

Poniższy artykuł ma za zadanie omówić sytuację polskiej polityki zagranicznej kierowanej przez płk.dypl. Józefa Becka po zajęciu przez Hitlera Austrii (Anschluss) i następnie rozbiciu Czechosłowacji. W części poprzedniej omówiliśmy stosunki polsko-niemieckie w latach 1934-38, niemieckie zajęcie Sudetów przy zrozumieniu polskim oraz zajęcie Zaolzia w październiku 1938 r.

NIEMIECKIE ŻĄDANIA

Tymczasem 24 października 1938 r. min. spraw zagr. III Rzeszy Joachim von Ribbentrop przedstawił amb. Józefowi Lipskiemu nowe propozycje swojego rządu. Niemcy żądali Gdańska i eksterytorialnej autostrady przez Pomorze. Dla Becka był to szok i bankructwo jego polityki zagranicznej. Nie przewidział on nagłej wolty politycznej Hitlera i nie mógł zrozumieć motywów zmiany u partnera, którego wydawało mu się, że znał i rozumiał. Lipskiemu polecił odpowiedzieć zdecydowanie, że każda próba włączenia Gdańska do Rzeszy spowoduje wybuch konfliktu. Jednak nowa niemiecka zmora nie odchodziła: 15 grudnia Ribbentrop powtórzył wcześniejsze żądania wobec Lipskiego.


https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/Bundesarchiv_B_145_Bil
Dopiero w trzy miesiące po „paĹşdziernikowych” żądaniach, po osobistej rozmowie z Hitlerem, Beck zauwaĹźył, Ĺźe się daremnie łudził. Prezydenta Mościckiego i marsz. Rydza-Śmigłego powiadomił o żądaniach niemieckich dopiero 4 stycznia 1939 r.(!) Dla przygotowań obronnych 3 miesiące to bardzo duĹźo. W styczniu 1939 r. Ribbentrop w Warszawie, przedstawiając ponownie niemieckie „propozycje” ułoĹźenia stosunkĂłw z Polską ciągle wierzył, Ĺźe Polska przyjmie warunki i energicznie przeciwdziałał wyjazdowi wysłannika Schnurre do Moskwy w celu negocjowania układu handlowego.

Czując się w potrzasku Beck zaczął poprawiać stosunki z Moskwą, ktĂłra zaniepokojona niemieckim poparciem dla nacjonalistĂłw ukraińskich, podpisała z Polską w listopadzie 1938 r. polsko – rosyjski układ handlowy. MoĹźna zastanowić się czy oddanie WM Gdańska, ktĂłre nie byłoby katastrofą, kupiłoby nam więcej czasu (w ultimatum była mowa o plebiscycie na Pomorzu w następnym roku) . 1 września był ustalony, jako najpóźniejszy termin ataku ze względu na warunki terenowe jesienią w Polsce. Takie zagranie na zwłokę mogłoby przesunąć atak na 1940 r, ale Beck poszedł va bank.


https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e1/Bundesarchiv

Jak dziś oceniali byśmy Becka gdyby zgodził się na ustępstwa terytorialne wobec Hitlera za cenę ocalenia elity intelektualnej Narodu i kilku milionów rodaków? Musimy pamiętać, że w tym czasie Hitler nie przeprowadzał jeszcze ludobójstwa na późniejsza skalę, więc współcześni czegoś takiego nie mogli nawet sobie wyobrazić. Co innego Stalin, u niego morderstwa nawet całych grup były na porządku dziennym.

Wydaje mi się, że odrzucając warunki Hitlera, Beck postąpił logicznie, widział przecież, jaki los spotkał negocjującą z Hitlerem Czechosłowację...

KONTROFENSYWA BECKA

Trzeba przyznać, Ĺźe Beck natychmiast teĹź zintensyfikował zabiegi o sojusz z Anglią przekonując Lorda Halifaxa, Ĺźe kwestia gdańska nie moĹźe być rozwiązana bez zgody Polski. Gdańsk, ktĂłry był mandatem Ligii NarodĂłw, tak naprawdę nie był polski, ale mieliśmy tam prawnie zagwarantowane interesy, na 400 tys. mieszkańcĂłw, tylko ok. 10 – 15% to Polacy. Problem był w tym, Ĺźe gdyby Beck oddał Gdańsk i korytarz, byłyby następne żądania związane z ochroną niemieckiej mniejszości (plebiscyty) i przejmowanie zachodnich obszarĂłw Polski.

Przez swoje położenie geograficzne Polska była skazana na połknięcie przez Hitlera w oczach, którego 1/3 polskiego terytorium były to ziemie wydarte Niemcom postanowieniami niesprawiedliwego traktatu wersalskiego. Celem zaś naszych sojuszników było odwleczenie wojny, bez znaczenia czyim kosztem, dbali po prostu o swój interes. Ktoś powiedział, że porozumienie polsko-brytyjskie, to sojusz ułanów z buchalterami. Hitler wiedział, że Polskę militarnie złamie, tym bardziej do spółki ze Stalinem, który odstraszając aliantów zachodnich następnie zaopatrywał Rzeszę w surowce tak potrzebne Hitlerowi w prowadzeniu wojny przeciwko Francji i Anglii.

31 marca 1939 r. Neville Chamberlain, premier Wielkiej Brytanii udzielił słynnych gwarancji brytyjskich na rzecz niepodległości Polski. 6 kwietnia 1939 r. Beck osiągnął swoje życiowe apogeum. W krytycznych okolicznościach, będąc osaczony przez Hitlera, udało mu się dokonać tego, o czym próżno rozmyślał marsz. Piłsudski. Polska znalazła się w sojuszu z Anglią!
Anglia – to magiczne słowo oznaczało mocarstwo światowe, ktĂłre wygrało wielką wojnę. Anglia to Ăłwczesne supermocarstwo, nad ktĂłrego terytoriami nigdy nie zachodziło słońce. Piłsudski radził Beckowi balansować między Rosją a Niemcami, a kiedy to będzie juĹź niemoĹźliwe – podpalić świat (czytaj-wywołać wojnę światową). W rzeczywistości gwarancje brytyjskie były jedynie wyrazem gry dyplomatycznej, ktĂłrej nie towarzyszyły przygotowania wojenne. Po pierwsze, Anglia nie była przygotowana do wojny, nie było wyszkolonych rezerw, poniewaĹź nie obowiązywała jeszcze powszechna słuĹźba wojskowa. Poziom nasycenia bronią pancerną i jej jakość były podobne jak w Polsce. Jedynie jej flota wodna i powietrzna (szczegĂłlnie bombowce strategiczne dalekiego zasięgu) rzeczywiście nie miały sobie rĂłwnych.

Dla Becka ten związek był związkiem z Imperium. W Londynie nie zapytał nawet o formy pomocy takie jak kredyty, możliwości i kalendarz dostaw broni i sprzętu. Wydaje się, że obydwie strony zawarły to porozumienie w pośpiechu traktując je, jako skuteczny układ propagandowy, mający odstraszyć Hitlera.

28 kwietnia Hitler ogłosił po raz pierwszy światu swoje żądania wysunięte (w październiku 1938 r.) wobec Polski. Jednocześnie wypowiedział deklarację o nieagresji między Polską a Niemcami ze stycznia 1934 r. oraz niemiecko-brytyjski układ morski z 1935 r. Głównym powodem, dla którego to zrobił, był nowy układ polsko-brytyjski, który rzekomo naruszał wymienione wyżej pakty.

HONOR I SOJUSZNICY

W odpowiedzi Beck w słynnym przemĂłwieniu sejmowym z 5 maja odrzucił żądania niemieckie. Podobnie jak w paĹşdzierniku 1938 r. zdobył nawet poparcie opozycji. Z chwilą, kiedy przekreślił ostatecznie i wobec całego świata główną linię dotychczasowej polityki zagranicznej „z nagrobka swojej polityki uczynił sobie piedestał” jak pisał Cat-Mackiewicz. Zapomniano mu wiele, stał się nagle wyrazicielem postawy i honoru PolakĂłw.

Podczas tajnej konferencji z dowódcami wojskowymi 23 maja Hitler wyjaśnił, że nagłaśnia sprawę Gdańska tylko po to, aby rozbić koalicję i poróżnić Francję, Anglię i Polskę, a najłatwiej może to zrobić żądając Gdańska.

Wypada się zastanowić, jakie były rzeczywiste motory brytyjskiej gwarancji, zobowiązania się do przystąpienia do ewentualnej wojny po stronie Polski. Przyznać na wstępie należy, że decyzja z 24 marca 1939 r. podjęta przez najwyższe czynniki II RP o zbrojnym oporze została podjęta samodzielnie. Beck i współdecydujący wiedzieli, że jeśli przyjmą oni warunki niemieckie to nie powstrzyma to dalszych żądań (przykład Czechosłowacji).

Polska decyzja „o wojnie” zapadła, zatem na 6 dni przed udzieleniem brytyjskich gwarancji. Dla Becka nie bez znaczenia było stanowisko przyjaciela, amb. USA, Drexel Biddle, odradzające przyjęcia niemieckich żądań. Brytyjskie gwarancje zabraniały zmian, rewizji granic przy uĹźyciu siły, ale nie w drodze rokowań. Dotyczyły niepodległości Polski, nie dotyczyły zaś Gdańska, ani teĹź nienaruszalności terytorialnej Polski.


https://audiovis.nac.gov.pl/i/PIC/PIC_1-M-93-1.jpg

Gwarancje miały miejsce dlatego, że Chamberlain uważał Polskę za klucz do sytuacji. Po pierwsze Polska uważana była za najsilniejsze wojskowo państwo, nie licząc Rosji, w tej części Europy. Jednocześnie Polska miała długą granicę (ponad 1,500 kilometrów) z Niemcami. Gwarancje miały też dodać odwagi państwom bałkańskim, oczekiwano nawet, aby Polska przekształciła swój sojusz z Rumunią w antyniemiecki. Anglicy byli przekonani, że Polska była im potrzebna do powstrzymania Hitlera.

Przypuszczali teĹź, Ĺźe Hitlerowi, ktĂłremu dotąd wszystko przychodziło zbyt łatwo, wystarczy tylko „zęby pokazać” i to go powstrzyma. Historyk T. Jurga pisze („U kresu Rzeczypospolitej”, Warszawa, 1979), Ĺźe Beck ukrył przed Anglią i Francją treść niemieckich żądań, co nie było zgodne z prawdą, gdyĹź sojusznicy znali ich treść juĹź od 29 marca poprzez swoich ambasadorĂłw. Mimo tego Brytyjczycy wiedzieli, Ĺźe bez Polski nie moĹźe istnieć Ĺźaden front wschodni.

Według Cata-Mackiewicza przyjęcie gwarancji od Anglii, państwa, które musiało walczyć z Niemcami (patrz cz.I. konferencja Hossbach), kierowało agresję Hitlera i Stalina na Polskę. Stalin uczestniczył w podsycaniu polskiego oporu wysyłając do Warszawy, 10 maja Władimira Potemkina, v-ce komisarza Spr. Zagr., który zapewniał Becka o pełnym zrozumieniu rosyjskim dla naszej ciężkiej sytuacji zapewniając, że poprawne pol.-ros. stosunki trzeba kontynuować, a w razie napaści Hitlera, Rosja zaoferuje Polsce swoją przychylną neutralność.


http://wprawo.pl/wp-content/uploads/2018/08/Chamberlain-i-J%C3%B3zef-Beck-

Zwolennicy jednej ze szkół historycznych interpretujących gwarancje angielskie twierdzą (w/g prof. Uniwersytetu w Milwaukee w stanie Wisconsin M.K. Dziewanowskiego), że Anglicy chcieli powstrzymać Hitlera przed atakiem na Polskę, która bez gwarancji sojuszniczych mogłaby ulec jego naciskom podobnie jak to się stało z Węgrami czy Słowacją. Grożąc mu wojną na dwa fronty, w sumie proponowali Hitlerowi drugie Monachium.

Druga szkoła głosi, Ĺźe Anglia chciała gwarancjami przypomnieć Hitlerowi o polityce „okrążenia” Niemiec z I. W. Ś. (rozumiejąc naturalną potrzebę zdobycia większej przestrzeni dla narodu niemieckiego) jednocześnie wyprowadzając go z rĂłwnowagi, skierować jego furię definitywnie na wschĂłd. Generalnie biorąc politycy brytyjscy udzielając Polsce gwarancji prowadzili tę samą politykę ustępliwości wobec Hitlera, jak w okresie Monachium w 1938 r. Celem jej było wynegocjowanie ugody polsko-niemieckiej, tj. oddanie Gdańska Niemcom (przy zagwarantowaniu tam praw Polski) oraz ustanowienie niemieckiej komunikacji eksterytorialnej przez Pomorze (nieszczęsny polski pomysł z lat 30-tych).

Innymi słowy grożono Hitlerowi wojną na dwa fronty z jednoczesną sugestią, że może osiągnąć, co chce drogą negocjacji. Sytuacja Polski z punktu widzenia Anglii była podobna do sytuacji Czechosłowacji i ją też miały objąć międzynarodowe gwarancje.

Appeasement dziś kojarzy się jednoznacznie Ĺşle, ale wĂłwczas wyrĂłsł w kołach politykĂłw W. B. ze zrozumienia sytuacji w Niemczech po Traktacie Wersalskim. Jego rzecznicy uwaĹźali, Ĺźe nadmierne obciążenia (odszkodowania) Niemiec doprowadziły w konsekwencji do dojścia Hitlera do władzy. Dlatego chcieli zastosować “zdrowy rozsądek” i racjonalność, ktĂłra w przypadku Konferencji Monachijskiej była zgodna z etniczną zasadą samostanowienia prezydenta Wilsona. Stąd dołączenie wschodnich Niemiec (Austrii), czy nawet Sudetenland do III Rzeszy nie było czymś nadzwyczajnym.

WOLNE MIASTO GDAŃSK

PowaĹźne nieporozumienie towarzyszyło sprawie Gdańska. Fryderyk II powiedział: „Ten, kto kontroluje Gdańsk, rządzi Polską” . Otóş Gdańsk nie był wymieniony w układzie z 6 kwietnia 1939 r., jedynie Beck wywalczył Gdańsk do akapitu „2b” porozumienia. Same podpisanie układu opóźniono do 25 sierpnia – gdyĹź Ĺźywiono nadzieję na pokojowe uregulowanie sporu z Niemcami oraz liczono na dobre wyniki rozmĂłw Anglii i Francji z Rosją Sowiecką.


https://v.wpimg.pl/ODA2NDcwJi1ufWFyUEI3cHYAYS1NAD9q

Co do politykĂłw francuskich sprawa była prostsza. Zakładali oni od dawna, Ĺźe Gdańsk wrĂłci kiedyś do Niemiec. Dr. J.Goebbels zdołał rozpowszechnić we Francji; „Dlaczego mamy umierać za Gdańsk” . Francuzi zgodzili się na wniosek Polski, o aktualizację sojuszu z 1921 r. i dostosowanie go do układu londyńskiego z 6 kwietnia. Z powodu „Gdańska” Francuzi nie podpisali układu politycznego i powiedzieli, Ĺźe wojskowy nie jest waĹźny bez politycznego, (ktĂłry podpisali dopiero 4 września 1939 r!).

W sytuacji wielu niedomówień 23 kwietnia Beck ostrzegł brytyjskiego amb. Kennarda, że Polska nie będzie prowadziła rokowań w oparciu o żądania niemieckie, już odrzucone przez Polskę, bez względu na to, co zechce zrobić Wielka Brytania.

ROZGRYWKI

3 sierpnia doradca premiera Anglii, Wilson w rozmowie z amb. III Rzeszy H. von Dirksen zaproponował, aby Niemcy wyraziły zgodę na podpisanie deklaracji o nieagresji z Wielką Brytanią. Dodał następnie, że wówczas rząd brytyjski cofnie gwarancje udzielone Polsce, Grecji i Rumunii.

W ten sposób Hitler dowiedział się, że Anglia nie ma zamiaru wywiązywać się ze swoich zobowiązań wobec Polski. Wilson otrzymał odpowiedź 20 sierpnia, było nią potwierdzenie poprzednich żądań oraz propozycja przygotowania wizyty H. Goeringa w Anglii na 23 sierpnia. Ta gra przestała jednak bawić Hitlera w sytuacji wyjazdu min. Ribbentropa do Moskwy, gdzie Niemcy znalazły podatniejszy grunt do rozgrabienia Europy.

Z drugiej strony premier i min. obrony naszego drugiego sojusznika, Francji, Daladier wysłał 26 sierpnia list do Hitlera, w którym ofiarował pomoc w wynegocjowaniu układu z Polską.


https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a7/

19 sierpień 1939 r -Stalin do towarzyszy na posiedzeniu BP KC KPZR:
„JeĹźeli wyrazimy zgodę na propozycje Anglii i Francji, ktĂłrych misje przebywają właśnie w Moskwie, i z nimi, a nie z Niemcami podpiszemy układ sojuszniczy, Hitler moĹźe zrezygnować z napaści na Polskę. WĂłwczas wojna nie wybuchnie, bowiem Niemcy zaczną szukać jakiejś ugody z Zachodem. Tymczasem dla Związku Sowieckiego wojna jest konieczna i niezbędna, poniewaĹź w warunkach pokojowych bolszewizm nie jest w stanie opanować krajĂłw Zachodu” ( opublikowano po raz pierwszy w “Die Welt”, 23/07/96).

Jednocześnie Stalin dogadywał się z Hitlerem; 19 sierpnia W. Mołotow podczas spotkania z niemieckim amb. Schulenburgiem przekazał mu projekt sowiecki paktu o nieagresji. Następnego dnia telegram Hitlera do Stalina: „Niemcy powracają do linii politycznej, ktĂłra była korzystna dla obu państw w minionych stuleciach, zgadzam się na wasz tekst paktu o nieagresji”.

22 sierpnia przerwano rozmowy angielsko-rosyjskie, Hitler dał lepszą ofertę Stalinowi i wygrał. Celem Anglii i Francji było rozbudowanie, wzmocnienie frontu wschodniego przeciwko Hitlerowi, zaś Stalin chciał aby zachodnie mocarstwa uznały hegemonię Rosji we wschodniej Europie.

Mało znany jest fakt, że już 25 sierpnia sekretarz ambasady niemieckiej w Moskwie Hans-Heinrich Herwartha von Bittenfeld przekazał treść tajnego protokołu przedstawicielowi ambasady USA (amb. Charles E. Bohlen), wkrótce poznali jego treść Anglicy (Lord Halifax- 27 VII) i Francuzi, tu należy szukać klucza do ich bierności na początku wojny i oczekiwania na wkroczenie do Polski Armii Czerwonej.

Wydaje się, że podpisując układ ze Stalinem, Hitler przekreślił swoją szansę zawarcia (w terminie późniejszym) separatystycznego pokoju, do tego czasu Anglia miała jeszcze nadzieję na skierowanie Hitlera przeciwko Rosji. Tu strategicznym zwycięzcą okazał się Stalin, który wciągając Hitlera do wojny w Polsce, otworzył mu drugi zachodni front, sam zyskując czas na uspokojenie Japończyków na Dalekim Wschodzie.

25 sierpnia został wreszcie podpisany układ o wzajemnej pomocy między Wielką Brytanią a Polską (Halifax kładł nacisk wobec amb. E. Raczyńskiego o rozróşnienie między Gdańskiem a terytorium Polski). Jednocześnie Hitler otrzymał słynny „Raport o Niemocy” od Mussoliniego, w ktĂłrym ten ostatni wyznawał, Ĺźe wcale nie jest do ewentualnej wojny przygotowany, wskazując stan gotowości na 1943 r. Brytyjczycy wiedząc o powyĹźszym spodziewali się, Ĺźe Hitler musi ustąpić.

Rzeczywiście, Hitler odwołał atak na Polskę, który miał nastąpić nazajutrz. Oświadczył też, że zgadza się na rokowania i gwarancje międzynarodowe pod warunkiem, że jednym z ich sygnatariuszy będzie Rosja Sowiecka(!). Zażądał, aby polski pełnomocnik przybył nie później niż 30 sierpnia w południe (Beck przewidywał min. A. Romana na tę funkcję). 30 sierpnia o północy Ribbentrop odczytał brytyjskiemu amb. Hendersonowi 16 punktów (Henderson nalegał na Becka, aby Polacy przystąpili do rokowań podkreślając, że opinia publiczna świata oczekuje tego).

W odpowiedzi Beck poinformował Ribbentropa, Ĺźe Polska „rozwaĹźa” 16 punktĂłw niemieckich. 31 sierpnia Mussolini wystąpił z projektem konferencji na temat sporu polsko-niemieckiego w sprawie korytarza i sporĂłw terytorialnych. Brytyjczycy zacierali ręce zastrzegając jedynie, Ĺźe Gdańsk nie moĹźe wrĂłcić do Rzeszy przed rokowaniami.

W niewdzięcznej sytuacji był (z perspektywy czasu powszechnie krytykowany) WĂłdz Naczelny marsz. E. Rydz-Śmigły, ktĂłremu dyplomacja polska zamiast pomĂłc, coraz bardziej komplikowała zadania obronności kraju. Wobec „monachijskiej atmosfery” obawiając się, Ĺźeby Francuzi nie przyjęli oferty pokojowej Hitlera po ewentualnym zajęciu przez niego Gdańska, Pomorza i GĂłrnego Śląska, zamiast wycofać się za linie Wisły (na korzystne pozycje obronne), postanowił podjąć walkę o ziemie zachodnie. Jak widać polski plan obronny był całkowicie zdeterminowany zmieniającymi się realiami i efektami polityki zagranicznej.

WOJNA I DZIWNA WOJNA

1 września 1939 r. w wyniku niemieckiej agresji Anglia i Francja przekazały noty protestacyjne i zagroziły wojną w wypadku gdyby Niemcy nie zgodziły się na wycofanie wojsk z Polski i nie podjęły rokowań. Noty te nie zawierały Ĺźadnego terminu. Kiedy Niemcy zapytali czy noty mają charakter ultymatywny – odpowiedziano, Ĺźe nie. Hitler uśmiechał się ze zrozumieniem, ponownie wszystkich zaskoczył. Następnego dnia wieczorem gabinet brytyjski zwrĂłcił się z propozycją do III Rzeszy, iĹź jeĹźeli Niemcy wycofają się z Polski i przystąpią do rokowań to rząd brytyjski potraktuje „jakby nic się nie zdarzyło i poprze rokowania”.

Jak uważa znawca problemu, historyk Anna Cięciała (profesor historii w University of Kansas), była to ostatnia próba ratowania pokoju kosztem ofiary. Jednak w tym momencie zabrała głos angielska opinia publiczna i opozycja (Churchill) w parlamencie.

3-go września rząd brytyjski wypowiedział Niemcom niechcianą wojnę, tak samo z ociąganiem postąpili Francuzi. Spróbujmy spojrzeć, w jaki sposób nasi sojusznicy postanowili wywiązać się ze swoich sojuszniczych zobowiązań wobec Polski. Pozostawmy na boku kwestię pożyczek finansowych i pomocy materiałowej w sprawie, których rokowania szły bardzo opornie i które zostały tylko w niewielkim stopniu zrealizowane.

Znając treść tajnego protokołu między Ribbentropem a Mołotowem, nasi sojusznicy czekali na wejście Armii Czerwonej w granice Polski. Już 12 sierpnia 1939 r. w Abbeville, sztaby Anglii i Francji uznały, że jedyną formą pomocy Polsce będzie ofensywa powietrzna (odnośne układy podpisano w Warszawie w czerwcu 1939 r.) Następnie odwołano i to. Między Francją i Polską istniał układ z 19 maja 1939 r. (Gamelin-Kasprzycki), który zakładał, że w razie ataku Niemiec na Francję, Polska niezwłocznie zaatakuje Niemcy. W przypadku ataku na Polskę, Francja rozpocznie akcję na lądzie i w powietrzu od zaraz, a 15 dnia od mobilizacji nastąpi ofensywa generalna.

W rzeczywistości tak Anglia, jak i Francja ustaliły wcześniej defensywną strategię z jednym wyjątkiem: Francja zamierzała zaatakować Włochów w Libii. Oczywiście o swoim nowym stanowisku nie powiadomiły one Becka.

Kiedy 3 września zachodni sojusznicy w końcu wypowiedzieli wojnę Niemcom, Beck był w siĂłdmym niebie, (zwracając się do Ĺźony swojego współpracownika P. Starzeńskiego) pełen entuzjastycznego napięcia wyznał: „NarĂłd miał prawo postawić mnie pod mur i rozstrzelać, gdyby oni nie byli weszli do wojny”.

12 września w Abbeville na spotkaniu Najwyższej Rady Sojuszniczej ustalono, że Polska musi wykrwawić się sama i żadna pomoc nie będzie jej udzielona. Czynnik rosyjski był zbyt wielką niewiadomą. Chciano Polaków zmusić do jak najdłuższego oporu po to, aby Francja mogła zyskać na czasie. Postanowiono to z premedytacją nie mając zamiaru wywiązywać się ze swoich zobowiązań. Oczywiście polski sojusznik daremnie wyczekujący ofensywy francuskiej, nic o tym nie wiedział...

OCENY I DYWAGACJE

Zaciekłe walki w Polsce zżerały niemiecki sprzęt pancerny angażując większość ich sił (ok. 70%), alianci nie będą mieli już nigdy takiej dużej szansy, aby skrócić wojnę. Za tę krótkowzroczność będą musieli drogo zapłacić. Znamy popularne obrazy niemieckich zagonów pancernych, ale armia niemiecka miała na wyposażeniu ok. 600 tys koni. Szacuje się, że Niemcy w latach 1934-39 r. wydały ok. $40 mld na zbrojenia, Polska ok. $ 1/2 mld (t.j. 80 razy mniej!).

Generalnie ujmując, Beck prowadził politykę zagraniczną państwa, ktĂłrego połoĹźenie pomiędzy wielkimi mocarstwami było najwaĹźniejszym problemem w całym okresie jego istnienia. Co do Niemiec, to Beck nie był jedynym z waĹźnych europejskich politykĂłw, ktĂłrzy „wierzyli” Hitlerowi. W towarzystwie tym odnajdujemy premiera Anglii Chamberlaina, Francji Daladiera, Czechosłowacji i wielu innych ( towarzysz Stalin, aĹź do 22 czerwca 1941- chociaĹź jest coraz więcej dowodĂłw, Ĺźe Stalin rĂłwnieĹź przygotowywał uderzenie na Hitlera).

Polacy mieli prawo oczekiwać, że sojusze zadziałają, podobnie jak latem 1914 r., kiedy Rosja weszła do wojny po stronie Francji.

Na marginesie krytykĂłw Becka będących zwolennikami ParyĹźa, godzi się przypomnieć, iĹź Benesz będąc nad wyraz profrancuski pozostawiony był w godzinie prĂłby bez Ĺźadnych – nawet papierowych gwarancji francuskich. Jednak wydaje się, Ĺźe szczegĂłlnie tysiącletnia historia Polski interpretowana w kombinacji z Ăłwczesną geopolityką nie powinny Beckowi pozwalać na zaufanie do niemieckich ruchĂłw nacjonalistycznych. Nieszczęściem było, Ĺźe Beck uwaĹźający się za najlepszego spadkobiercę politycznej myśli Marszałka identyfikował jego wcześniejsze idee z własnymi i nadawał im taką samą absolutną wartość uwaĹźając, w zmieniającym się świecie, siebie za polityka nieomylnego.

Błyskotliwe przemówienie z 5 maja 1939 r. o honorze, w żadnej mierze nie miało się do szybkiej ucieczki do Rumunii i opuszczenia walczących Polaków, ale realistycznie patrząc, jakie było lepsze wyjście? Ewakuujący się rząd na teren sojuszniczego państwa zamierzał dalej kontynuować walkę u boku aliantów. Czas pokazał, że Beck jednak nie dopracował szczegółów tranzytu rządu polskiego ze stroną rumuńską, co i na nim się zemściło. Zarzuca mu się arogancję w stosunku do króla Rumunii Karola II oraz, że zbyt szybko zwolnił Rumunów z wypełnienia sojuszniczych zobowiązań.

Patrząc ogĂłlnie: Niemcy rosły szybko w siłę i przy rewolucyjnej i gangsterskiej, ”rock star” dyplomacji Hitlera, oszołomiony zachĂłd prĂłbował go uspokoić, oswoić i skierować na wschĂłd. Hitler jednak porozumiał się ze Stalinem prĂłbując wydobyć się spod sieci brytyjskich gwarancji dla Polski. W konkluzji zachĂłd nie mĂłgł zaakceptować dynamizmu wzrostu potęgi Hitlera i wojny nie dało się uniknąć.
Polska była tylko geograficznie koniecznym epizodem tej wojny, tak dla Zachodu jak i dla Hitlera. Ciężko rozchorowaliśmy się w przeciągu historii.

KARTA ROSYJSKA

Opowiadanie lewicowych bajek o potencjalnych korzyściach dla II RP z ewentualnego militarnego sojuszu z totalitarną sowiecką Rosją jest bezwstydnym idiotyzmem i zupełnie nie bierze pod uwagę rzeczywistych polskich doświadczeń z Sowietami. Okrutne czystki etniczne PolakĂłw w latach 1937-38, późniejsze kryminalne morderstwa w Katyniu, wywĂłzki polskiej ludności, łagry, Syberia, oto przykłady przyjaznego zachowania z naturalnego repertuaru bolszewikĂłw…

Wszelkich lewicowych marzycieli zagubionych w historii trzeba odesłać do traktowania przez Sowiety Litwy, lub nawet bohaterskiej Finlandii.

W dyskusjach historyków, a nawet wojskowych II Rzeczpospolitej pojawia się opinia, że Beck absolutnie nie rozegrał karty rosyjskiej. Gdybanie w tej dziedzinie nie należy do najłatwiejszych. Niektórzy, wg. mnie, krótkowzrocznie ( szczególnie wojskowi np. gen. T. Kutrzeba) sugerowali dobrodziejstwo usztywnienia polskiej obrony kilkunastoma dywizjami sowieckimi zarzucając Beckowi niewykorzystanie tej potencjalnej możliwości.

Dziś przy całej dostępnej wiedzy na temat natury sowieckiego systemu pachnie to wręcz polityczną nekreologią. Wiemy, Ĺźe skończyłoby się to „usztywnieniem” II Rzeczypospolitej i jej „braterskim” rozbiorem, tak jak się stało na piśmie 23 sierpnia, a w materii nieco później.

Wydaje się, Ĺźe Beck dość dobrze znał kartę rosyjską i dlatego jej nie uĹźył. Niech potwierdzeniem powyĹźszego będzie jego wypowiedĹş tuĹź po zawarciu układu z 31 lipca 1941 r. (Sikorski – Majski), kiedy zrezygnowany były sternik polskiej polityki zagranicznej rzekł: „JuĹź mnie więcej nie potrzebują”. Czy wiedział wĂłwczas, Ĺźe Rzeczpospolita juĹź na długie lata straciła swoją niepodległość?

To zaniedbanie odcinka sowieckiego, a właściwie „uśpienie” czujności i niebezpieczeństwa z tej strony wyjaśniają dopiero archiwa. U boku Becka działał sowiecki szpieg ppłk. Tadeusz Kobylański, zaufany prezydenta Mościckiego (dyr. departamentu wschodniego MSZ), ktĂłry miał wgląd w politykę wschodnią, ale i ją kształtował, na jego wschodnich ekspertyzach polegał Beck...

KARTA NIEMIECKA

Beck nie mógł sprzymierzyć się z Hitlerem, ktoś powiedział, że byłby to sojusz między głodnym człowiekiem, a kawałkiem chleba. Wiedział dobrze, co spotkało negocjującą z Hitlerem Czechosłowację, czy nawet wcześniej Austrię. Odpowiedzią byłby sojusz Anglii, Francji i Rosji, (później USA) i wojna. Trudno sobie wprost wyobrazić 30-50 polskich dywizji pod Moskwą (byliśmy już tam z Napoleonem, tym razem zgodziliśmy się z T. Kościuszką, który Napoleonowi odmówił), poza tym przecież Hitler planował pozostawienie na ziemiach polskich tylko 10 mln niewolników Rzeszy, a po wyrżnięciu polskiej inteligencji, reszcie słowiańskich podludzi fundował w jedną stronę wycieczkę za Ural...

Ewentualne uczestnictwo w pakcie antykominternowskim z Hitlerem nie przeszłoby przez gardło polskim elitom, które 20 lat wcześniej walczyły o niepodległość, a jak zareagowałby na to kościół katolicki? Przecież polski charakter ukształtował się na kanwie katolicyzmu, odróżniającego nas od ortodoksji ze wschodu i protestantyzmu z zachodu.

Beck doskonale wiedział, jak naleĹźy rozmawiać z Hitlerem. Znał jego skuteczną taktykę małych krokĂłw, nawet na studyjnym przykładzie rozbicia i pochłonięcia państwa czechosłowackiego. Najpierw propaganda o niesprawiedliwości, wysunięcie skromnych żądań (tu: oddanie i tak niemieckiego Gdańska, autostrada przez Korytarz, plebiscyty na spornych etnicznie obszarach) tak, aby raz na zawsze doprowadzić do sprawiedliwości i pokoju. Następnie przygotowanie prowokacji (tu: Gliwice) tak, aby pokazać światu, Ĺźe uĹźycie siły jest po prostu konieczną samoobroną przeciwko szkodliwemu, destabilizującemu świat awanturnictwu właśnie w celu zachowania pokoju…

Hitler (podobnie jak drugi “klasowy” socjalista Stalin) międzynarodowe umowy miał za nic. Czesi uĹźywając zdrowego rozsądku nie chcieli kłopotu i chcieli się dogadać. Hitler w nagrodę gwarantował nowe granice okrojonej przez siebie Czechosłowacji tylko po to, aby te umowy zdeptać.

Innym przykładem zaprzyjaĹşnionego państwa z Hitlerem (P. Zychowicz) moĹźe być roponośna Rumunia, ktĂłra jednak na skutek naciskĂłw II Rzeszy i zaprzyjaĹşnionego z nią Stalina straciła jedną trzecią swojego obszaru i ludności. Mimo tego weszła do osi Berlin-Rzym i oddała Hitlerowi 30 swoich dywizji na wojnę z Rosją (utraciła tam połowę). Więc jak Hitler dbał o swoich przyjaciół? Dodajmy, Ĺźe Rumunia w przeciwieństwie do Polski nie miała spornych terytoriĂłw z Niemcami… Intryguje teĹź teza, jakoby rasistowski Hitler budując swoją przestrzeń Ĺźyciową na Ukrainie, Białorusi i Rosji, pozwoliłby akurat istnieć silnej, niezaleĹźnej Polsce? Czy poprosiłby teĹź Polskę o korytarz , kolej i autostradę na Ukrainę? PrzecieĹź to Ĺźarty...

Czy prezydent Mościcki nie powinien zdymisjonować Becka po załamaniu się jego polityki z Niemcami, szczegĂłlnie po zapoznaniu się z żądaniami Hitlera? (nasz amb. w Berlinie JĂłzef Lipski, poddał się do dymisji, następnie poszedł na front, jako szeregowiec, on naprawdę wiedział, co to znaczy mieć HONOR). Co prawda min. Beck oddał się do dyspozycji prezydenta Mościckiego, ktĂłry jednak jego rezygnacji Becka nie przyjął. Polityczni potomkowie Piłsudskiego nie byli jednak w stanie myśleć kategoriami tego typu zmian a na emigracji opozycja odpłaciła im pięknym za nadobne (choćby kryzys nominacyjny, a nawet “czyściec” Wyspa Węży dla ok. 1,500 sanacyjnych oficerĂłw)...

MOĹťLIWE KONSEKWENCJE

Groza bierze, kiedy pomyślimy, co by z nami zrobił Stalin, kiedy karta wybranego (z Hitlerem) „mniejszego zła” by się odwrĂłciła. MoĹźe skończyłoby się na jakiejś „Ludowej Republice Krakowskiej”, czy “Księstwie Warszawskim” z wdową po Feliksie Edmundowiczu – Zofią DzierĹźyńską, jako prezydentem, czy I sekretarzem (ona miała szerokie plecy u Stalina). Nie bylibyśmy juĹź przedmiotem targĂłw zwycięskich aliantĂłw; pies z kulawą nogą nie upomniałby się o polskich „faszystĂłw” . PrzecieĹź Stalin i tak nazywał Ĺźołnierzy AK – faszystami(!).

Nie wspomnę o ewentualnym losie polskich kobiet na trasie przejścia Armii Czerwonej przez ziemię faszystowskiej Polski. Rezultatem wyprawy na Moskwę byłyby dotkliwe straty. Po klęsce NiemcĂłw w Rosji Stalin zaciągnąłby PolakĂłw do Armii Czerwonej; do tego do dziś budzili byśmy się na post-faszystowskim kacu. Rozpatrując wariant porozumienia z Czechosłowacją w 1938 r. przeciw Niemcom, w sojuszu z „wojowniczą” Francją i Anglią, ”usztywnieni” zostalibyśmy przez idącą nam bratnią armię sowiecką.

Z dzisiejszego punktu widzenia, jedynym optymistycznym argumentem za paktem Ribbentrop-Beck, ale tylko dla strony niemieckiej, byłaby wyjściowa pozycja niemieckiej armii w kierunku na Moskwę, jakieś 250 km bliżej osiągnięcia celu.

Tym, którzy porównać chcą sytuację aliantów Hitlera (np. Węgry czy Rumunia) trzeba polecić atlas geograficzny oraz zapoznanie się z niemieckimi stratami terytorialnymi na rzecz odrodzonej Polski w wyniku Traktatu Wersalskiego (1919). Trochę rozsądku. Ale Beck, przy swojej inteligencji mógł przewidzieć, że udzielenie Polsce gwarancji przez Francję i Anglię, w perspektywie odda Polskę Sowietom, co zrozumiał z pewnością w czasie internowania w Rumunii po sojuszu Sikorski-Majski.

CZY BECK MIAŁ RACJĘ

Trzeba zauważyć, że koncepcja J. Piłsudskiego n.t. dwóch wrogów wzięła się z położenia geopolitycznego, potencjału gospodarczego jak i z naszych historycznych doświadczeń. Polacy dumni ze swojej niepodległości, nie mieli zamiaru przelewać krwi za Hitlera przeciwko Sowietom, albo ze Stalinem przeciwko Hitlerowi: przecież przez 20 lat mieli niepodległość, którą sobie wywalczyli.

Beck w sensie strategicznym miał rację, zapomniał jednak o jeszcze jednym poleceniu Piłsudskiego: trzeba zrobić wszystko, aby do wojny wejść jak najpóźniej, najlepiej ostatnim. Tej zasady próbowała trzymać się Anglia, Stalin i oczywiście USA. Przyjęcie gwarancji brytyjskich automatycznie kierowało Hitlera przeciwko najsłabszemu elementowi w tworzonym przeciwko niemu łańcuchowi sojuszy. Funkcją Polski było wykrwawienie przeciwnika i ofiarowanie Anglii i Francji kilku miesięcy czasu na przygotowanie się do wojny. Sojusznicy zdecydowali się dopiero odtworzyć niepodległą Polskę po zwycięstwie nad Hitlerem, ale jak wiemy to też nie było prawdą...

Polska z całym swoim obciążeniem, jako państwo odrodzone po przeszło 120 latach, wybrała trudną drogę, aby pod koniec wojny stanąć (co prawda oszukana podporządkowana Stalinowi) w obozie zwycięzcĂłw. Przez to będąc przedmiotem targĂłw między zwycięskim wschodem a zachodem, geopolitycznie w sowieckiej sferze wpływĂłw, ucierpiała wydaje się mniej, niĹź gdyby przyjęła inną postawę w latach 1938-39. Zastanawia, Ĺźe Beck będąc absolwentem WyĹźszej Szkole Wojennej (komendant gen.T. Kutrzeba), ”kochając wojsko” nie myślał za wiele w kategoriach wojskowych, będąc świadom róşnicy potencjałów militarnych między nami a naszymi sąsiadami. Polska niepodległa, Ĺźyła juĹź w poĹźyczonym czasie...

KONIEC

Kiedy Beck został internowany w Rumunii, Niemcy wywierali ogromną presję, aby go przekazać Rzeszy, a przynajmniej nie wypuścić. Również rząd Sikorskiego (ministrowie nie mogli się zdecydować na wydobycie Becka) i wszechwładny francuski namiestnik amb. L. Noel robili wszystko, aby Beck nie wydostał się z Rumunii.

Były propozycje ucieczek: przez Husnu Taray, ambasadora Turcji (Beck odmĂłwił), o innym planie ucieczki poinformowała polska sekcja BBC zanim doszło do ucieczki (!). Ambasador USA „Tony” Drexel Biddle, nawet załatwił Beckowi posadę na Uniwersytecie w Pensylwanii. Roosevelt (w.g. Andrzeja Becka) chciał uĹźyć Becka z powodu jego doświadczenia w Lidze NarodĂłw, do prac nad tworzeniem NarodĂłw Zjednoczonych.

Wielkość Becka polegała na tym, że w przeciwieństwie do innych ministrów Europy,nie ugiął się przed Hitlerem (historyk Peter Raina), opóźniając (jednak niewystarczająco!- jkm) wybuch wojny spowodował, że Polska weszła do II wojny światowej nie izolowana (specjalność Hitlera), ale sprzymierzona z największą potęgą Europy, Anglią (prof. Piotr Wandycz).

O pierwszych dniach internowania Becka w Rumunii pisze jeden z jego pracownikĂłw (Paweł Starzeński, „3 lata z Beckiem”, PFK, Londyn, 1972) cytując jego opinię:
„Nic się nie obawiam, by Anglia miała zawrzeć odrębny pokĂłj z Hitlerem. Byłby to koniec Imperium. Straszne czasy dla nas przyszły, ale Polska to nie drobny sklepik wczoraj załoĹźony. Ciekawe jak długo potrwa najnowsza przyjaźń Hitlera. Na pewno się pobiją”.

Ostatni raz Starzeński widział Becka w Brasov 27 października 39 r. wtedy Beck prosił:
„by w razie jego śmierci w Rumunii, pochować go na Węgrzech (…)I pochowajcie mnie twarzą ku Polsce”.

Interesującym ĹşrĂłdłem informacji n.t. ostatnich lat Becka z internowania w Rumunii jest popularny publicysta Leopold Unger (polski Ĺťyd ze Lwowa), ktĂłry będąc kolegą „Buby”, pasierbicy ministra, zamieszkał z Beckami, razem z około setką agentĂłw ochrony. Beck grał w brydĹźa, budował modele statkĂłw (nawiązując do tradycji flandryjskich przodkĂłw), duĹźo palił. MĂłwił Ungerowi, Ĺźe będą nowe granice, Ĺźe Rosjanie nie wycofają się z Polski, ale następnej wojny długo nie będzie, wydawało teĹź się, Ĺźe bardziej kochał wojsko, niĹź dyplomację.

Zmarł na gruĹşlicę 5 czerwca 1944 w wiosce Stanesti, gdzie opiekowała się nim Ĺźona Jadwiga w dwuizbowej lepiance bez kanalizacji. W 1991 r. Andrzej Beck (zmarły w 2011 r. syn z pierwszego małżeństwa, ktĂłry przeszedł przez Rumunię, Włochy, Anglię, USA, pod koniec wojny wstąpił do Armii Polskiej na Zachodzie), przy pomocy min.spraw zagr. K. Skubiszewskiego sprowadził prochy ojca i pochował na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (obecny był b. sekretarz Becka, Ludwik „Lulu” Łubieński, były pracownik RWE, świadek katastrofy gibraltarskiej, zamieszkały w Anglii, z ktĂłrym korespondowałem pod koniec lat 80-tych, zm.w Londynie w 1996 r.).


https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Nagrobek

OCENY KOLEGÓW I HISTORYKÓW

Pozwolę sobie na zakończenie przedstawić kilka „ĹşrĂłdłowych” wypowiedzi o sytuacji Polski w 1939 r., jak i opinii o sterniku polskiej polityki zagranicznej:
Olgierd Terlecki, historyk (…) osoba JĂłzefa Becka niewątpliwie rzadkiego w Polsce frankofoba, ktĂłry od roku 1935, od śmierci Piłsudskiego, prowadził politykę zagraniczną w trybie właściwie dyktatorskim i ktĂłry uzasadnioną oporność wobec francuskich prĂłb zwasalizowania Polski doprowadził do Ĺźałosnych wynaturzeń.

Raffaele Guariglia, amb. Włoch w ParyĹźu. Płk.Beck ponosił największą odpowiedzialność za tę przeraĹźającą naiwność polityczno-wojskową, na skutek, ktĂłrej Polska wolała popaść w konflikt z oboma (a nie tylko z jednym) ze swoich najbliĹźszych sąsiadĂłw(…). Polska została popchnięta do samobĂłjstwa, do czego ten nieszczęsny i szlachetny kraj przejawiał zresztą szczegĂłlną skłonność w swojej historii.

Galeazzo Ciano, min. spraw zagr. Włoch (zięć Mussoliniego). Polska w kaĹźdym przypadku zapłaci koszta konfliktu. Są dwie moĹźliwości, albo Oś zwycięży i wtedy Niemcy wchłoną Polskę, albo Oś zostanie pokonana i wtedy Polska stanie się jedną z prowincji MiędzynarodĂłwki bolszewickiej (podkr. – jkm).
Andrzej Ajnenkiel, historyk. Styl Becka charakteryzowała tajemniczość, unikanie jasnych wypowiedzi, pozostawianie moĹźliwości manewru. Ten młody, liczący 38 lat, wysoki mężczyzna mĂłwiący kilkoma językami, w krĂłtkim czasie uznany został za jednego z najbardziej liczących się w Europie dyplomatĂłw. (…) SzczegĂłlnie nieufni byli wobec niego dyplomaci francuscy, ktĂłrzy nie mogli mu wybaczyć niekiedy brutalnie realizowanej linii Marszałka – ukazywanie Quai d’Orsay, Ĺźe Warszawa moĹźe prowadzić niezaleĹźną politykę od ParyĹźa.

Roman Knoll, dyplomata (pisane na początku 1939 roku). Co do oceny przeszłości (…) moĹźemy stwierdzić, Ĺźe przemiany niemieckie 1933 roku miały dla nas znaczenie poniekąd korzystne, poniewaĹź zniechęcały do Niemiec wĂłwczas bardzo mocne i aktywne w Europie mocarstwa zachodnie, odwracały od siebie finansjerę Ĺźydowska, ktĂłra przez lat piętnaście odbudowywała potęgę niemiecką i wreszcie poniewaĹź połoĹźyły one kres naszym prawowaniom się z Niemcami na rynku międzynarodowym jako Ĺźe nowi szefowie niemieckiej polityki narzucili swojej opinii publicznej przychylny do Polski ton, potrzebny im na czas załatwienia gdzie indziej innych spraw (…).

Michał Sokolnicki, Ambasador RP w Ankarze. Jego postępowanie w sprawie Śląska było politycznym błędem. Błędu tego nie usprawiedliwia przeświadczenie Becka, zresztą trafne, że do wojny z powodu kryzysu sudeckiego nie dojdzie.

Leon Noel, ambasador Francji w Polsce. Posiadał znakomitą pamięć (…) Znamienną jego cechą była niezwykła finezja, wypływająca ze świadomie pielęgnowanej tendencji do ukrywania myśli. Płk Beck posiadał niewątpliwie duĹźe uzdolnienia do dyplomacji i myśl zawsze czujną i Ĺźywą, pomysłowość, zaradność, wielkie opanowanie, głęboko wpojoną dyskrecję, zamiłowanie do niej: nerw państwowy, jak go nazwał Richelieu, no i konsekwencję w działaniu. Znając go moĹźna zrozumieć, z całym uznaniem, Ĺźe Piłsudski tego właśnie młodego oficera skierował ku sprawom zagranicznym. Był to groĹşny partner. (…) Płk. Beck mĂłgłby być prawdziwym mężem stanu, gdyby tak nie lekcewaĹźył doświadczeń przeszłości, ktĂłrych sam nie miał. Jak zbyt wielu mu współczesnych, mających około 20 lat w roku 1914, jak tylu przywĂłdcĂłw (…) faszystowskich, ktĂłrzy rĂłwnieĹź zbyt szybko doszli do władzy i zaszczytĂłw (…) odznaczał się tendencją do traktowania wszystkiego, co działo się poprzednio, za mało waĹźne, a dotychczasową sztukę rządzenia jako będącą dopiero w kolebce.

Jacek K. Matysiak
Kalifornia, 2018

Wersja do druku

• Strona główna
• Powitanie
• Napisz artykuł
• Redakcja
• Działy
• Bannery Kworum
• Współpraca
• Linki
• Kontakt