Wtorek 19 Marca 2024r. - 79 dz. roku,  Imieniny: Aleksandryny, Józefa,

| Strona główna | | Mapa serwisu 

dodano: 25.06.18 - 15:01     Czytano: [622]

Radom


Wycieczka w Dniach Kultury i Bibliotekarstwa

W dniach 29-30 maja, obchodzone są Polskie Dni Kultury i Bibliotekarstwa. Dlatego też, Skarżyskie Stowarzyszenie Historyczno-Patriotyczne Renesans, postanowiło wyruszyć do Radomia, by tam zgłębić dzieje tego miasta. Radom usytuowany jest w centralnej Polsce, w województwie mazowieckim. Położony nad rzeką Mleczną. Jest to, największy ośrodek miejski w widłach rzek Wisły i Pilicy. Niegdyś było to miasto królewskie w powiecie radomskim, należące do województwa sandomierskiego. W roku 1565 Radom, uzyskał prawa miejskie.

Znaczenie Radomia


Radom jest siedzibą wielu instytucji o regionalnym znaczeniu. Mieszczą się tu: wojewódzki Urząd Skarbowy, Sąd Okręgowy, delegatura Urzędu Marszałkowskiego, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych. Miasto to, jest również organizatorem międzynarodowych pokazów lotniczych Radom Air Show. Odbywa się tu także, Międzynarodowy Festiwal Gombrowiczowski i Radomski Festiwal Jazzowy. Według starej legendy „O srebrnopiórym orle i radomskim grodzie”, pewien młodzieniec trafił niesiony głodem do pięknej, zaklętej wioski. Drzewa, krzewy i rzeka szumiały jakby chciały mu coś powiedzieć. Oczarowany tym pięknem wypowiedział „Rad dom bym tutaj zbudował”. To odczarowało wioskę. Jej mieszkańcy ugościli młodzieńca, a na tamtym miejscu wybudowano gród „Radom”.

Ślady ludzi

Pierwsze ślady siedlisk ludzkich na terenie dzisiejszego Radomia, pochodzą z przełomu mezolitu i neolitu i są one datowane na 8000 do 4400 lat przed naszą erą. Odnalezione na terenie obecnego miasta i terenów przyległych pozostałości mają charakter tymczasowych siedlisk, zakładanych przez prowadzące koczowniczy tryb życia grupy ludzi. Liczne znaleziska archeologiczne, potwierdzają obecność ludzką na tych terenach także w późniejszych epokach brązu i kultury trzcinieckiej. Początki osadnictwa na terenie dzisiejszego Radomia datuje się na VIII wiek. Ówcześni osadnicy, parali się uprawą prosa i pszenicy. Pod koniec IX najprawdopodobniej na skutek podniesienia się poziomu rzeki i zalewania gospodarstw, osada ludzka została przeniesiona na pobliskie wzgórze, na którym w kolejnym stuleciu, wzniesiono gród obronny, zaś w kolejnym wieku ogrodzono go wałem ziemno-drewnianym i głęboką fosą.

Najstarszy zabytek

Aktualnie najstarszym zachowanym zabytkiem radomskim jest kościół świętego Wacława pochodzący z XIII wieku, ufundowany prawdopodobnie przez Leszka Białego. Pierwsza wzmianka o Radomiu Villam iuxta Radom, que vocatur Zlauno, pojawiła się w 1115 roku w bulli papieża Hadriana IV. Bezpośrednia wzmianka o mieście, pochodzi z roku 1233. Okres panowania dynastii Jagiellonów, był dla Radomia czasem największej świetności. Władysław II, nadał miastu szereg przywilejów, m.in. zwalniających jego mieszkańców z opłat celnych na terenie całego Królestwa Polskiego. Także później Jagiellonowie, podróżujący między Wilnem a Krakowem, niejednokrotnie zatrzymywali się w zamku radomskim, co było dodatkowym bodźcem do rozwoju gospodarczego miasta. Dnia 18 marca 1401 roku, podpisano unię wileńsko-radomską, potwierdzającą, po wygasłej wraz ze śmiercią Jadwigi unię w Krewie. czyli wolę połączenia Polski i Litwy. Zaraz potem rozpoczęto intensywne przygotowania do wojny z zakonem krzyżackim. Syn Władysława Jagiełły Kazimierz IV Jagiellończyk, często bywał wraz z żoną Elżbietą Rakuszanką, na radomskim zamku przyjmując zagranicznych gości poczynając od posłańców chana tatarskiego, przez posłów króla czeskiego Jerzego, pragnącego w roku 1469 ofiarować koronę Czech jego synowi Władysławowi. Wielki mistrz zakonu krzyżackiego Jan von Tieffen, złożył w dniu 18 listopada 1489 roku, na zamku w Radomiu hołd lenny królowi polskiemu. Z okresu panowania Kazimierza Jagiellończyka pochodzi jeden z najcenniejszych zachowanych zabytków radomskich, klasztor i kościół Bernardynów, ufundowany wspólnie przez króla i starostę radomskiego Dominika z Kazanowa w roku 1468. Początkowo zarówno zespół klasztorny jak i wchodzący w jego skład kościół pw. świętej Katarzyny zbudowano z drewna, ale od roku 1507 wspomniany kompleks był już murowany.

Statut Łaskiego

Od 1481 roku, Radom stał się stałym miejscem rezydowania królewicza Kazimierza syna Kazimierza Jagiellończyka, który z upoważnienia przebywającego wtedy na Litwie ojca pełnił rolę namiestnika Królestwa Polskiego. Królewicz Kazimierz wkrótce zmarł na gruźlicę w roku 1602, a obecnie jest patronem diecezji radomskiej. Za panowania Aleksandra Jagiellończyka, w roku 1505 na sejmie w Radomiu uchwalono konstytucję Nihil novi, jeden z najdonioślejszych dokumentów życia politycznego państwa, według której król praktycznie nie mógł nic nowego postanowić bez zgody izby poselskiej i senatu. Na tymże sejmie zatwierdzono również Statut Łaskiego, stanowiący zbiór przywilejów szlacheckich i kościelnych, oraz praw miejskich, obowiązujących w Królestwie, który odegrał bardzo ważną rolę w życiu prawnym Polski, jako fundamentalny zbiór prawa ziemskiego, aż do czasu rozbiorów.

Rozbiory Polski

Pierwszy i drugi rozbiór Polski, pozostawiły Radom w granicach Polski, ale po przegranej insurekcji kościuszkowskiej, miasto stało się częścią zaboru austriackiego, wchodząc w skład Galicji Zachodniej. W 1809 roku, Radom znalazł się w granicach Księstwa Warszawskiego, gdzie otrzymał rangę stolicy departamentu. Po klęsce Napoleona pod Moskwą, Księstwo (w tym i Radom) zajęte zostało przez wojska rosyjskie. Rosjanie znacznie zniszczyli miasto, ale mimo to po kongresie wiedeńskim, utrzymano w Radomiu funkcję stolicy regionu. W dwa lata później powstała w mieście pierwsza świecka szkoła elementarna, a w w 1827 roku Radomskie Towarzystwo Naukowe. Pierwszy prezydent miasta Józef Królikowski, sprawujący władzę od 1815 roku, zlecił wyburzenie będących już w stanie ruiny murów miejskich i zasypanie fos i rowów z wodą. Rozpoczęto też brukowanie ulic i remont domów mieszkalnych.

Rok 1830

Podczas powstania listopadowego, Radom był punktem zbornym i zaopatrzeniowym dla wojsk powstańczych, a po jego upadku władzę nad miastem przejął namiestnik Królestwa Polskiego feldmarszałek Iwan Paskiewicz. W 1837 roku, osiem województw, na które dzieliło się Królestwo Polskie przemianowano na gubernie. Dotychczasowe województwo sandomierskie ze stolicą w Radomiu odtąd zwano gubernią sandomierską.W okresie II Rzeczpospolitej, Radom utracił pozycję ośrodka władzy. Mimo to rozwój miasta nie został powstrzymany. W roku 1938, populacja miasta przekroczyła 90 tysięcy mieszkańców, z których 30% stanowili Żydzi, druga pod względem wielkości grupa narodowościowa Radomia. W tym okresie powstał w Radomiu Teatr Rozmaitości, którego siedzibą był gmach Resursy Obywatelskiej. W mieście działało także wiele kin, bibliotek i wydawnictw prasowych.

Okres II wojny światowej

Gdy Niemcy, wkroczyli do miasta, w stosunkowo krótkim czasie utworzono tu jeden z dystryktów generalnego Gubernatorstwa. Radom był miejscem licznych egzekucji (głównie w podradomskim Firleju). Dnia 24 stycznia 1941 roku niemiecka policja SIPO, aresztowała w mieście 268 osób w tym 25 kobiet, 2 księży, adwokatów, wszystkich lekarzy szpitala Kazimierza w Radomiu, 6 właścicieli ziemskich, kilku wójtów oraz byłego burmistrza miasta Radomia. Aresztowanych osadzono w piwnicach szkoły im. Piłsudskiego w Skarżysku – Kamiennej, znajdującej się po dziś dzień przy ulicy Sportowej 30. Dziś szkoła ta nosi imię Henryka Sienkiewicza. W latach 1942-44 miasto i jego okolice stanowiły teren intensywnych działań podziemnych organizacji i partyzanckich oddziałów. Dnia 22 listopada 1942 roku, oddział Gwardii Ludowej pod dowództwem Jana Żebraka ps. Kozak, przeprowadził zamach na kino „Apollo". Obrzucono granatami wychodzących z kina hitlerowców, z których siedmiu zginęło a 19 odniosło rany. W dniu 23 kwietnia 1943 roku, doszło do kolejnego zamachu oddziału Gwardii Ludowej tym razem pod dowództwem Stanisława Lechtary na tzw. Deutsches Haus przy ul. Malczewskiego, gdzie odbywało się zebranie dygnitarzy hitlerowskich z udziałem starosty Radomia i sekretarza generalnego gubernatora Hansa Franka. Od wrzuconych do gmachu trzech wiązek granatów zginęło siedmiu hitlerowców, a 17 odniosło rany. W dniu 16 stycznia 1945 roku, Radom został zajęty przez wojska I Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej oraz 11 Korpus Pancerny pod dowództwem generała Iwana Iwanowicza Juszczuka.

Radom chętnie gości w swoich granicach wszystkich turystów, zatem zapraszamy na wycieczkę po tym mieście.

Ewa Michałowska – Walkiewicz

     



Wersja do druku

Pod tym artykułem nie ma jeszcze komentarzy... Dodaj własny!

19 Marca 1951 roku
Kraje zachodnie podpisały umowę o powstaniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali


19 Marca 1542 roku
Urodził się Jan Zamoyski, kanclerz wielki koronny, założył w 1580 r. miasto Zamość (zm. 1605)


Zobacz więcej